آگونیست‌های GLP-1 یا مهارکننده‌های SGLT2؟ بهترین درمان دیابت نوع ۲

مقدمه:

دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک و یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سلامت جهانی در قرن بیست‌ویکم است که علاوه بر افزایش قند خون، خطر بیماری‌های قلبی و کلیوی را نیز بالا می‌برد. در سال‌های اخیر، داروهای نوینی مانند آگونیست‌های گیرنده GLP-1 و مهارکننده‌های SGLT2 وارد درمان شده‌اند که فراتر از کنترل قند، فوایدی همچون کاهش وزن و محافظت قلبی–عروقی و کلیوی دارند. مقایسه علمی این دو گروه دارویی به پزشکان کمک می‌کند تا برای هر بیمار، درمانی دقیق‌تر و مؤثرتر انتخاب کنند در این مقاله، به بررسی مزایا، عوارض، و بهترین شیوه‌های انتخاب میان این دو گروه دارویی بر اساس شواهد علمی و تجارب بالینی می‌پردازیم.

برای اطلاعات بیشتر در مورد داروهای آنتی دیابتیک، مقاله داروهای ضد دیابت در دیالیز، چالش ها و راهکارها را مطالعه نمایید.

آشنایی با آگونیست‌های GLP-1 (GLP-1 Agonists)

آگونیست‌های پپتید 1 شبه‌ گلوکاگون (GLP-1) از داروهای جدید و مؤثر در درمان دیابت نوع ۲ هستند که با افزایش ترشح انسولین و کاهش گلوکاگون در پاسخ به غذا، به کاهش سطح قند خون کمک می‌کنند. این داروها همچنین در کاهش وزن نیز موثر هستند و با کاهش جذب گلوکز در روده و بهبود عملکرد قلبی و کلیوی، گزینه مناسبی برای بیماران دیابتی هستند.

این دسته دارویی ، خطر پیشرفت بیماری کلیه و همچنین بیماریهای قلبی عروقی را کاهش می دهد آگونیست‌های GLP-1 مانند سماگلوتاید (Ozempic)، دولاگلوتاید (Trulicity) و لیراگلوتاید (Victoza)، عملکرد هورمون طبیعی GLP-1 را تقلید می‌کنند و باعث:

• تحریک ترشح انسولین

• کند شدن تخلیه معده

• افزایش احساس سیری و کاهش اشتها

می‌شوند. این ویژگی‌ها موجب کنترل بهتر قند خون و کاهش وزن قابل توجه در بیماران می‌گردند. مزایای آگونیست های GLP-1

• بهبود کنترل قند خون

• کاهش وزن مؤثر

• کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی (بر اساس مطالعات LEADER و SUSTAIN-6)

معایب آگونیست های GLP-1

• عوارض گوارشی مانند تهوع و استفراغ

• تزریقی بودن بیشتر داروها (البته Rybelsus خوراکی اکنون در دسترس است)

بررسی مهارکننده‌های SGLT2 (SGLT2 Inhibitors)

مهارکننده‌های ترانسپورتر سدیم-گلوکز ۲ یا به اختصار SGLT2، دسته‌ای از داروهای ضد دیابت هستند که به کمک مکانیسم دفع گلوکز از طریق ادرار به کنترل قند خون کمک می‌کنند. این داروها در ابتدا برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شدند، اما با توجه به مزایای آنها در کاهش عوارض قلبی و کلیوی، هم‌اکنون در بیماران دارای نارسایی کلیوی نیز مورد مطالعه و استفاده قرار می‌گیرند مهارکننده‌های SGLT2 مانند امپاگلیفلوزین (Jardiance)، داپاگلیفلوزین (Farxiga) و کاناگلیفلوزین (Invokana) با مهار بازجذب گلوکز در کلیه‌ها، باعث دفع آن از طریق ادرار و در نتیجه کاهش سطح قند خون می‌شوند.

مزایا مهارکننده‌های SGLT2

• محافظت کلیوی (مطالعات EMPA-REG و DAPA-CKD)

• کاهش بستری به علت نارسایی قلبی

• کمک به کاهش فشار خون و وزن

معایب مهارکننده‌های SGLT2

• خطر عفونت‌های ادراری و تناسلی

• موارد نادر کتواسیدوز دیابتی

برای آگاهی بیشتر در مورد این دارو، مقاله مهارکننده‌های SGLT2سلاح جدید در مبارزه با بیماری کلیوی را مطالعه نمایید.

بهترین شیوه‌ها در انتخاب بالینی

برای پزشکان، انتخاب بین این دو درمان به عوامل زیر بستگی دارد:

1. وضعیت قلبی و کلیوی: بیماران با نارسایی قلبی یا بیماری کلیوی از SGLT2 بیشتر سود می‌برند.

2. اهداف وزنی: بیماران با اولویت کاهش وزن یا مدیریت چاقی، پاسخ بهتری به GLP-1 می‌دهند.

3. تحمل عوارض جانبی: تحمل علائم گوارشی در برابر خطر عفونت‌های ادراری و تناسلی باید مطرح شود.

4. روش مصرف: برای بیماران با ترس از تزریق، سماگلوتاید خوراکی یا مهارکننده‌های SGLT2گزینه مناسب تری هستند.

5. هزینه و دسترسی بیمه‌ای: نسخه باید با پوشش بیمه‌ای همسو باشد تا پایبندی درازمدت تضمین شود تصمیم‌گیری مشترک پزشک و بیمار، شانس موفقیت درمان را افزایش می‌دهد.

نتیجه‌گیری:

هر دو گروه دارویی یعنی GLP-1 Agonists و SGLT2 Inhibitors گام بزرگی در درمان دیابت نوع ۲ محسوب می‌شوند. انتخاب بهترین گزینه باید بر اساس موارد زیر باشد:

• شرایط قلبی و کلیوی

• نیاز به کاهش وزن

• عوارض جانبی قابل تحمل

• ترجیحات بیمار

در حالی که آگونیست‌های GLP-1 در مدیریت وزن می‌درخشند، مهارکننده‌های SGLT2 در حفاظت از کلیه و قلب برتری دارند. این تمایز در برنامه‌ریزی درمان فردمحور اهمیت ویژه‌ای دارد. در بسیاری از موارد، ترکیب این دو دارو می‌تواند نتایج مطلوب‌تری ایجاد کند، البته هزینه و دسترسی نیز باید در نظر گرفته شوند. تصمیم‌گیری مشترک با بیمار، همچنان محور اصلی است. وقتی بیماران از مزایا و معایب درمان آگاه شوند، احتمال پایبندی آن‌ها به درمان بیشتر خواهد شد.. در عمل، انتخاب درمان هرگز برای همه بیماران یکسان نیست. هنر درمان دیابت در شخصی‌سازی درمان نهفته است؛ به گونه‌ای که هم اثربخشی بالینی و هم کیفیت زندگی بیمار حفظ شود.

این مقاله توصیه پزشکی نیست. برای هرگونه مشکل سلامتی حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

منابع:

American Diabetes Association

Management of Hyperglycemia in Type 2 Diabetes, 2023

Dapagliflozin in Patients with Chronic Kidney Disease (DAPA-CKD trial)

Liraglutide and Cardiovascular Outcomes in Type 2 Diabetes