علل آنمی در بیماری های کلیوی

مقدمه:

آنمی کلیوی یک آنمی نرموکرومیک نرموسایتیک است که با کاهش عملکرد کلیه، شدت آن افزایش می یابد. توضیحات مختلفی برای آنمی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی وجود دارد، اما کمبود اریتروپویتین (EPO) معمولاً در حالی که بیماران به مراحل نهایی نزدیک می‌شوند، بیشتر دیده می شود. EPO هورمونی است که توسط کلیه ها تولید می‌شود که در پاسخ به تحریک هیپوکسی ناشی از آنمی، عمل کرده و با تحریک تولید سلول قرمز در مغز استخوان، آنمی را اصلاح می کند. آنمی ناشی از کمبود EPO ممکن است در هر مرحله از بیماری کلیوی اتفاق بیفتد، اما معمولاً زمانی کهeGFR بیمار کمتر از 30 میلی‌لیتر در دقیقه ( و کمتر از 45 میلی لیتر در دقیقه در بیماران دیابتی) است، آنمی بیمار افزایش نمی یابد ولی با کاهش عملکرد کلیه ها تشدید می‌شود.

درمان جایگزین EPO از سال 1980 توسعه یافته و استفاده از آن در حال حاضر گسترده شده است. درمان مدیریت آنمی کلیوی را که قبلاً وابسته به تزریقات مکرر خون و استفاده از استروئیدهای آندروژنی بود، کاهش داده است. اکثر بیمارانی که نیاز به درمان های جایگزین کلیوی دارند نیاز به درمان جایگزین EPO خواهند داشت. تعداد اندکی از بیماران مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک، معمولاً کمبود EPO ایجاد نمی شود.

سایر علل آنمی:

بیماران کلیوی به دلایل مختلف نه تنها بدلیل کمبود اریتروپوئتین، دچار آنمی مزمن هستند:

سایر علل کم‌خونی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی شامل موارد زیر است:

• کاهش عمر گلبولهای قرمز

• کمبود آهن و مشکل استفاده نامنظم از آن

• کاهش ساخت گلبول های قرمز ناشی از اورمی

• کاهش ساخت گلبول های قرمز ناشی از سایتوکین ها در عفونت ها و در اختلالات التهابی

• اتلاف فعال خون (اتلاف در طول جلسات همودیالیز)

• مشکلات تغذیه‌ای، مانند کاهش ویتامین B12 و فولات

عدم درمان‌ موثر آنمی می‌تواند خطر مرگ و میر در ESRD را افزایش دهد. افزایش هموگلوبین با استفاده از اریتروپوئتین منجر به بهبود تحمل ورزش، افزایش کیفیت زندگی و عملکرد بیمار، تغذیه و وضعیت قلبی (کاهش هیپرتروفی بطن چپ) می‌شود. برخی نشانه ها وجود دارد که ممکن است دوزهای بالای EPO مورد استفاده برای رسیدن به هموگلوبین نرمال، موجب افزایش خطر شود. با این حال، با توجه به این نگرانی‌، هموگلوبین هدف برای بیمارانی که EPO دریافت می کنند، معمولاً بین 10-12 mg/dl است.

بررسی‌های اولیه:

طبق دستورالعمل های بالینی انجمن بین المللی کلیه، پیشنهاد می‌شود که جهت تشخیص موارد خاص آنمی، بررسی‌های دقیق آزمایشات زیر در بیماران CKD انجام شود:

• شمارش کامل گلبول های خون

• شمارش رتیکولوسیت و مونوسیت ها

• MCV

• آهن

• فریتین سرم

• ترنسفرین (TSAT)

• غلظت سرم B12 و فولات

• CRP

• لاکتات دهیدروژناز (LDH)

• بیلی‌روبین

• آزمون کومب مستقیم

• الکتروفورز پروتئین پلاسما و یا ادرار

با توجه به نتایج بررسی‌های فوق، می‌توان تصمیم گرفت که آیا آنمی صرفا بدلیل نیاز به اریتروپوئیتین، مرتبط است و یا عوامل ثانویه ای وجود دارند که نیاز به درمان جایگزین را مطرح می کنند. در هر حال آغاز درمان های جایگزین باید تحت نظر نفرولوژیست صورت ‌گیرد.