اثر آزیترومایسین بر بیماران کلیوی و دیالیزی
استفاده از آزیترومایسین در بیماران کلیوی و دیالیزی
آزیترومایسین یکی از داروهای پرکاربرد از دسته آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید است که به دلیل اثرگذاری وسیع در درمان عفونت‌های مختلف، به خصوص عفونت‌های دستگاه تنفسی، پوستی و عفونت‌های مرتبط با باکتری‌های مقاوم استفاده می‌شود. با این حال، مصرف این دارو در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی و دیالیزی نیازمند دقت و ارزیابی دقیق است، زیرا ممکن است اثرات جانبی منفی، به‌ویژه بر سلامت قلب، به همراه داشته باشد. در این مقاله، با تکیه بر آخرین مطالعات علمی، به بررسی استفاده از آزیترومایسین در این بیماران و اثرات منفی احتمالی آن بر قلب می‌پردازیم.
مکانیسم اثر آزیترومایسین
آزیترومایسین با مهار سنتز پروتئین‌های ضروری در باکتری‌ها، از تکثیر آن‌ها جلوگیری می‌کند. این دارو به دلیل نیمه‌عمر طولانی خود، امکان مصرف یک دوز روزانه را فراهم می‌کند و به همین دلیل در میان پزشکان و بیماران محبوب است.
موارد مصرف آزیترومایسین
• عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی
• عفونت‌های پوستی و بافت نرم
• عفونت‌های دستگاه ادراری
• برخی از بیماری‌های منتقله از راه جنسی
دوز و تجویزآزیترومایسین در بیماران کلیوی
در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، تنظیم دوز آزیترومایسین بسته به میزان عملکرد کلیه‌ها (GFR) و سطح کراتینین ضروری است.
اثرات منفی آزیترومایسین بر قلب
طولانی شدن فاصله QT
یکی از اثرات منفی شناخته‌شده آزیترومایسین بر قلب، طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب (EKG) است. این حالت می‌تواند منجر به آریتمی‌های خطرناک مانند تورساد د پوینتس (Torsades de Pointes) شود که ممکن است کشنده باشد.
آریتمی‌های بطنی
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف آزیترومایسین ممکن است با افزایش خطر آریتمی‌های بطنی همراه باشد، به ویژه در بیمارانی که از قبل مستعد مشکلات قلبی هستند.
اثرات التهابی
آزیترومایسین می‌تواند از طریق ایجاد التهاب در میوکارد (عضله قلب) منجر به کاهش عملکرد قلب شود.
تداخل با سایر داروها
بیماران کلیوی و دیالیزی معمولاً داروهای متعددی مصرف می‌کنند. آزیترومایسین می‌تواند با برخی از این داروها، مانند مهارکننده‌های کانال کلسیم یا داروهای ضدآریتمی، تداخل داشته باشد و خطرات قلبی را افزایش دهد.
اثرات آزیترومایسین در بیماران دیالیزی
تغییرات مایعات و الکترولیت‌ها
فرآیند دیالیز می‌تواند تعادل الکترولیت‌های بدن، مانند پتاسیم و منیزیم، را مختل کند. این تغییرات، همراه با مصرف آزیترومایسین، ممکن است خطر آریتمی‌های قلبی را افزایش دهد.
کاهش پاکسازی دارو از بدن
در بیماران دیالیزی، پاکسازی آزیترومایسین از بدن کندتر است، که می‌تواند منجر به تجمع دارو و افزایش خطر عوارض جانبی شود.
آخرین یافته‌های مطالعات علمی درزمینه مصرف آزیترومایسین در بیماران
مطالعه ۱: افزایش خطر مرگ قلبی
یک مطالعه بزرگ منتشر شده در ژورنال پزشکی نیوانگلند نشان داد که مصرف آزیترومایسین در مقایسه با داروهای دیگر، با افزایش خطر مرگ ناشی از مشکلات قلبی همراه است. این خطر به ویژه در بیمارانی با سابقه بیماری قلبی برجسته‌تر بود.
مطالعه ۲: اثرات در بیماران دیالیزی
مطالعات نشان داده‌اند که بیماران دیالیزی که آزیترومایسین مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر طولانی شدن فاصله QT و آریتمی‌های خطرناک قرار دارند.
مطالعه ۳: تأثیر دوزهای بالا
مصرف دوزهای بالای آزیترومایسین به طور مستقیم با افزایش خطر عوارض قلبی-عروقی مرتبط است. بنابراین تنظیم دقیق دوز در بیماران کلیوی ضروری است.
مطالعه 4: درمان آزیترومایسین و خطر بالاتر مرگ ناگهانی قلبی
بر اساس داده های منتشر شده در Kidney Medicine، در مقایسه با بیماران دیالیزی که درمان مبتنی بر آموکسی سیلین دریافت کردند، افرادی که درمان آزیترومایسین دریافت کردند در معرض خطر مرگ ناگهانی قلبی بودند.
پاتریک و همکارانش از دانشکده پزشکی دانشگاه دوک نوشتند مطالعات
اخیر در بین بیماران تحت درمان با همودیالیز، ارتباط بین این آنتی
بیوتیک ها و خطرات بالاتر مرگ ناگهانی قلبی را گزارش کرده اند، اما
پتانسیل تغییر پتاسیم داخل دیالیزی برای افزایش خطر پروآریتمیک
داروها بررسی نشده است.
در یک مطالعه کوهورت مشاهده ای گذشته نگر، محققان داده های 89379 بیمار را با 217009 دوره درمان آنتی بیوتیکی بررسی کردند. بیماران در مراکز دیالیز تحت همودیالیز قرار گرفتند و بین سال های 2007 تا 2017 تحت پوشش بودند.
از اپیزودهای درمانی تجربه شده توسط بیماران، 52.3 درصد مربوط به آزیترومایسین و 47.7 درصد مربوط به آموکسی سیلین بود. در مقایسه با درمان آنتی‌بیوتیکی مبتنی بر آموکسی‌سیلین، درمان آزیترومایسین با خطر بالاتر مرگ ناگهانی قلبی مرتبط بود و به گفته نویسندگان، « وقتی شیب پتاسیم پایه سرم به محلول دیالیز حداقل 3 میلی اکی والان در لیتر بود، خطرات افزایش یافت».
شرایط کاهش ریسک در مصرف آنتی بیوتیک های طولانی کننده QT:
Pun و همکارانش نوشتند:
انتخاب آنتی بیوتیک هایی که فاصله QT را طولانی نمی کنند و به حداقل
رساندن گرادیان غلظت پتاسیم در طول دوره درمان آنتی بیوتیک های طولانی
کننده QT، ممکن است گام های مهمی برای کاهش خطر بالای مرگ ناگهانی قلبی
در بیماران تحت درمان نگهدارنده همودیالیز باشند.
توصیه‌ها برای بیماران کلیوی و دیالیزی در مصرف داروی آزیترومایسین
ارزیابی خطر قبل از تجویز
• پزشکان باید پیش از تجویز آزیترومایسین، وضعیت قلبی بیمار و داروهای همزمان را ارزیابی کنند.
پایش منظم نوار قلب
• در بیمارانی که این دارو را مصرف می‌کنند، پایش منظم نوار قلب برای تشخیص زودهنگام طولانی شدن فاصله QT ضروری است.
مصرف با احتیاط در بیماران با سابقه قلبی
• بیماران دارای سابقه آریتمی یا نارسایی قلبی باید از مصرف آزیترومایسین پرهیز کنند یا تحت نظارت دقیق قرار گیرند.
جایگزین‌های دارویی
• در مواردی که خطر عوارض قلبی بالاست، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین مانند داکسی‌سایکلین یا کلیندامایسین می‌تواند گزینه بهتری باشد.
نقش پرستاران و کادر درمانی در مصرف دارو
آموزش به بیماران
• پرستاران باید بیماران را درباره خطرات احتمالی مصرف آزیترومایسین و اهمیت گزارش هرگونه علائم غیرمعمول مانند تپش قلب یا سرگیجه، آگاه کنند.
نظارت بر علائم حیاتی
• کنترل دقیق فشار خون و نبض بیمار برای شناسایی تغییرات احتمالی ضروری است.
پایش سطح دارو در خون
• در بیماران دیالیزی، پایش سطح دارو می‌تواند به کاهش خطر تجمع آن در بدن کمک کند.
نتیجه‌گیری
مصرف آزیترومایسین در بیماران کلیوی و دیالیزی باید با دقت و تحت نظارت پزشک انجام شود، زیرا خطرات قلبی آن در این گروه از بیماران به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. آگاهی بیماران و کادر درمانی از این خطرات، می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی کمک کند.
منابع:
New England Journal of Medicine
