10 خطای خطرناک در ثبت اطلاعات مراکز دیالیز

چرا ثبت اطلاعات در دیالیز اهمیت دارد؟

درمان دیالیز یکی از حساس‌ترین خدمات درمانی در نظام سلامت است که کوچک‌ترین خطا در آن می‌تواند پیامدهای جدی، حتی مرگ‌ومیر، ایجاد کند. بخش مهمی از این خطاها نه در دستگاه یا تجهیزات، بلکه در ثبت اطلاعات و مستندسازی رخ می‌دهد؛ یعنی همان جایی که داده‌های بالینی وارد سیستم می‌شوند و مبنای تصمیم‌گیری پزشک، پرستار، واحد درمان و حتی نهادهای نظارتی قرار می‌گیرند.

بر اساس مطالعات جهانی، 45-60% خطاهای درمانی در دیالیز ناشی از ثبت ناقص یا اشتباه اطلاعات است. این خطاها می‌تواند شامل اشتباه در وزن خشک، داروها، فشار خون، نوع صافی و سوزن، پارامترهای دستگاه دیالیز، میزان جریان خون، مدت زمان جلسات و مستندسازی وقایع و عوارض حین دیالیز باشد. در این مقاله، تمام خطاهای رایج در ثبت اطلاعات دیالیز را شناسایی کرده و سپس توضیح خواهیم داد که چگونه پرونده الکترونیک تخصصی دیالیز (Dialysis EHR) به‌ویژه دیاسیس، می‌تواند این خطاها را کاهش داده و کیفیت درمان را ارتقا بخشد.

خطاهای رایج در ثبت اطلاعات دیالیز:

خطاهای مربوط به توزین بیمار (Pre/Post Weight Errors)

خطاهای رایج:

• ثبت وزن قبل از دیالیز بدون کالیبراسیون ترازو

• ثبت وزن اشتباه به دلیل شتاب در کار یا حضور همزمان چند بیمار

• عدم ثبت وزن بعد از دیالیز

• ثبت وزن با واحد اشتباه (گرم و کیلوگرم)

• محاسبه اولترافیلتراسیون (UF) اشتباه در دستگاه دیالیز

پیامدها:

دریافت مایع بیش از حد یا کمتر، افت شدید فشار خون، گرفتگی عضلات، سردرد، افزایش بار قلبی، اورلود مایع

خطاهای مربوط به پارامترهای دستگاه دیالیز (Machine Parameters Errors)

خطاهای رایج:

• اشتباه در ثبت BFR (Blood Flow Rate)

• اشتباه در ثبت UF Rate یا وزن هدف

• عدم استفاده از صافی مناسب بیمار

• اشتباه در ثبت دما و کانداکتیویتی محلول دیالیز (Conductivity)

• عدم ثبت آلارم‌های جدی دستگاه

پیامدها:

کیفیت درمان ناکافی، UF بیش از حد، اختلال در تعادل الکترولیت‌ها، آسیب جدی بیمار

خطای دارو و تزریقات در دیالیز (Medication Errors)

رایج‌ترین خطاهای دارویی در دیالیز:

• اشتباه در دوز هپارین

• تزریق اپوئیتین (EPO) به جای آهن تزریقی یا بالعکس

• عدم ثبت داروهای تزریق شده در پرونده بیمار

• ثبت اشتباه زمان تزریق

• ثبت اشتباه محل تزریق

پیامدها:

خونریزی، لخته شدن مسیر دیالیز، درمان ناکافی کم‌خونی، مشکلات الکترو‌لیت ها

خطاهای مربوط به کنترل علائم حیاتی (Vital Signs Errors)

خطاهای رایج:

• ثبت دیرهنگام فشار خون

• ثبت اشتباه به دلیل جابجایی بیمارهای مختلف

• عدم ثبت فشار خون‌های بحرانی

• ثبت مقادیر مشابه و تکراری برای چند بیمار (Copy-Paste Error)

پیامدها:

عدم تشخیص افت فشار، عدم تشخیص هایپرتنشن، تشخیص اشتباه کیفیت درمان.

خطاهای مربوط به ملزومات مصرفی دیالیز (Supplies Documentation Errors)

خطاهای رایج:

• ثبت اشتباه سایز سوزن

• وارد کردن UID کد اشتباه در سیستم

• عدم ثبت صافی مصرف شده مطابق با تجویز پزشک

• ثبت نکردن شماره بچ (Batch Number)

• عدم ثبت سری ساخت (Lot Number)

پیامدها:

پیگیری‌های کیفی دشوار، اختلال در ردیابی محصول، مشکل در رسیدگی به شکایات

خطاهای فرایندی و گردش مستندات (Process Errors)

• گم شدن برگه‌های ثبت فیزیکی و کاغذی

• عدم خوانایی دست‌خط تیم درمان

• تاخیر در ثبت اطلاعات

• دوباره‌نویسی یا از دست رفتن اطلاعات

• انتقال اشتباه اطلاعات از فرم کاغذی به سیستم HIS

خطاهای تحلیل داده و گزارش‌دهی (Data Interpretation Errors)

• مقایسه اشتباه وزن خشک

• اشتباه در محاسبه کفایت دیالیز (Kt/V)

• تحلیل غلط از روند فشار خون‌ بیمار

• گزارش‌دهی اشتباه به سازمان ها و نهادهای بالادست

ریشه‌های اصلی خطاها در مراکز دیالیز

خطاهای انسانی (Human Error)

• خستگی

• کمبود نیرو

• انجام کارهای روتین و تکراری

• عجله تیم درمان هنگام شروع و پایان شیفت

خطای سیستمی (Systemic Error)

• تعدد فرم‌ها

• فرم های کاغذی و فیزیکی متعدد

• نبودن چک‌لیست استاندارد

• نبود هشداردهنده خطای کاربران

خطای فرایندی (Workflow Error)

• روندهای غیراستاندارد

• تفاوت روش‌های ثبت میان پرستاران و پزشکان

• نداشتن ابزار دیجیتال

نقش پرونده الکترونیک در کاهش خطاها

جلوگیری از خطای توزین‌ بیمار

• وزن قبل/بعد را با ترازوی دیجیتال که به پرونده الکترونیک متصل است، یکپارچه می‌کند.

• وزن نامتعارف بیمار را هشدار می‌دهد.

• وزن خشک اشتباه را تشخیص می‌دهد.

جلوگیری از خطاهای دستگاه دیالیز

• پارامترهای دستگاه را به‌صورت خودکار دریافت می‌کند.

• از ثبت BFR غیرواقعی جلوگیری می‌کند.

• UF غیرعادی را هشدار می‌دهد.

کاهش خطاهای دارویی

• داروها دارای الگوی انتخابی هستند.

• خطای تشابه دارویی وجود ندارد.

• تزریق دارو با بارکد ثبت شده، امکانپذیر است.

کاهش خطای علائم حیاتی‌ بیمار

• یادآوری زمان پایش علائم حیاتی

• ثبت خودکار از سیستم مانیتورینگ

• بررسی روند علائم حیاتی‌ و هشدار بحران

کاهش خطا در مستندات ملزومات مصرفی دیالیز

• ثبت خودکار از طریق بارکد کالا

• کاهش خطا در ثبت تعداد ملزومات مصرفی

شفافیت در گزارش‌دهی

• خروجی استاندارد وزارت بهداشت

• جلوگیری از خطای انتقال داده ها

• آمار دقیق و یکپارچه مراکز

چرا پرونده الکترونیک تخصصی دیالیز ضروری است؟

برخلاف HISهای عمومی، دیالیز نیازمند یک سیستم فوق تخصصی است که جریان اطلاعات، دستورات پزشک و گردش کار پرستاری را تسهیل کند.

پرونده الکترونیک تخصصی دیالیز باید:

• با تمامی دستگاه ها و تجهیزات دیالیز ارتباط مستقیم داشته باشد.

• پارامترها را به‌صورت آنلاین ثبت کند.

• خطاهای حیاتی را هشدار دهد.

• محاسبات تخصصی مانند Kt/V و انتخاب صافی را بصورت دقیق انجام دهد.

• کدینگ ملزومات مصرفی دیالیز را پشتیبانی کند.

• روند درمان را در چندین جلسه تحلیل نماید.

نقش دیاسیس در کاهش خطاهای مراکز دیالیز ایران:

دیاسیس (Diasys) تنها پرونده الکترونیک تخصصی دیالیز در ایران است که اکنون در تعداد زیادی از مراکز دیالیز کشور فعال است.

دیاسیس چگونه خطاها را کاهش می‌دهد؟

1.یکپارچگی با تمامی دستگاه ها و تجهیزات دیالیز بدون نیاز به ثبت دستی

• ثبت خودکار: فشار شریانی، فشار وریدی، TMP، وزن، دما، BFR،UF

• کاهش ۹۰٪ خطاهای کاربر

2.هشدار خطا قبل از ثبت

• وزن ناسازگار با شرایط قبلی بیمار

• UF بالاتر از حد مجاز

• BFR نامتعارف

• انتخاب صافی نادرست

• تجویز داروی اشتباه

3.کاهش خطاهای دارویی

• پروتکل‌ها و تجویزهای از پیش آماده شده

• هشدار تداخلات دارویی

• ثبت زمان دقیق تزریق

4.مدیریت کیفیت درمان

• نمودار روند کفایت دیالیز یا Kt/V

• نمودار روند فشارخون بیمار

• نمودار روند وزن خشک بیمار

• نمودار بهره وری مرکز دیالیز

• پایش مصرف ملزومات دیالیز

• شاخص عملکرد پرستاران

5.ثبت دقیق UID کدها برای ردیابی کیفی

• امکان ثبت بارکد بلادلاین، سوزن، صافی

• امکان ردیابی در ریکال محصولات

• امکان گزارش‌دهی به شرکت های تولید کننده تجهیزات و ملزومات مصرفی دیالیز

6.گزارش‌های استاندارد برای وزارت بهداشت

• کاهش ۱۰۰٪ خطاهای دفاتر و فرم‌های کاغذی

جمع‌بندی:

خطاهای ثبت اطلاعات در دیالیز یکی از چالش‌های جدی کیفیت درمان و ایمنی بیمار در جهان است. ثبت دستی داده‌ها به‌ویژه در مراکز شلوغ ریسک‌های متعددی دارد. پرونده الکترونیک تخصصی دیالیز مانند دیاسیس با ثبت خودکار داده‌های حیاتی، یکپارچگی با دستگاه دیالیز، جلوگیری از خطاهای دارویی و جلوگیری از ثبت نادرست وزن و UF، توانسته است در مراکز دیالیز ایران یک تحول واقعی ایجاد کند. دیاسیس امروز تنها سامانه تخصصی دیالیز در ایران است که برای افزایش دقت داده‌ها، ایمنی بیمار و کیفیت درمان طراحی شده است و استفاده از آن گامی ضروری برای استانداردسازی مراکز دیالیز کشور به شمار می‌رود.

منابع:

www.sid.ir journals.lww.com www.who.intn idiasys.com www.ahajournals.org