اهمیت آمادگی تخلیه اضطراری در بخش همودیالیز، راهکارها و چالش‌ها

مقدمه:

بیماران در بیمارستان در معرض حوادث و بلایای متعددی قرار دارند. یکی از مهمترین اقدامات پس از بروز سوانح، تخلیه اضطراری منطقه سانحه دیده به محل های اسکان موقت و ارائه خدمات امدادی است. در گذشته در اکثر بیمارستان ها نیاز به تخلیه اضطراری یک پدیده دور از ذهن در نظر گرفته می شد. فرآیند تخلیه اضطراری بیمارستان بسیار دشوار و پیچیده است و جابجایی بیماران در صورت تخلیه اضطراری و تداوم ارائه خدمات درمانی از چالش های مهم به خصوص در بخش های مراقبت های درمانی ویژه نظیر همودیالیز است.

چگونه در شرایط اضطراری بیماران دیالیز را به درستی مدیریت کنیم؟

همودیالیز رایج ترین درمان مرحله پایانی نارسایی مزمن کلیه در ایران و جهان است. همودیالیز طول عمر بیماران را افزایش می دهد اما در عین حال محدودیت های زیادی را برای این بیماران ایجاد می کند. در صورت تخلیه اضطراری بیمارستان، بیماران همودیالیزی که از دریافت کنندگان خدمات درمانی مستمر در بیمارستان هستند، با مشکلات بیشتری روبرو خواهند شد عامل کلیدی در تخلیه اضطراری ایمن و سریع بخش همودیالیزی، آمادگی کارکنان است. تجربه یکی از محققین حاکی از چالش های فراوان پرستاران در هنگام بروز آتش سوزی در بخش همودیالیز بود. عدم توانایی در اطفای حریق و گسترش به بخش های بستری بیماران منجر به صدور دستور تخلیه اضطراری کامل بیمارستان شد. دغدغه مهم پرستاران بخش همودیالیز، قطع ناگهانی فرآیند همودیالیز و خروج ایمن بیماران متصل به دستگاه از محل حادثه بود. سختی و دشواری فرآیند جابجایی بیماران از موارد تخلیه اضطراری بیمارستان است. تخلیه بموقع، موثر و ایمن بیماران از پیش نیازهای تخلیه اضطراری ایمن در بیمارستان است، اما بسیاری از ارائه دهندگان خدمت در بخش دیالیز، جهت تخلیه اضطراری، آموزش کمی دریافت کرده اند

یا هیچ گونه آموزشی به آنها ارایه نشده است. عدم تخصص مدیران و تیم آتش نشانی بیمارستان جهت پاسخ موثر حوادث در بخش های همودیالیز و از سوی دیگر نیز عدم تجربه پرسنل برای انتقال سریع بیماران شرایط تخلیه اضطراری را در بخش های همودیالیز دشوارتر می سازد. از آنجایی که بخش های همودیالیز در مراکز درمانی پیشرفته قرار دارند و روزانه تعداد بیماران زیادی را پذیرش می نمایند، تمرین های آتش نشانی و تخلیه اضطراری به ندرت انجام می گیرد. با توجه به تجربیات بالینی محققین، نکته بسیار مهم در تخلیه اضطراری بخش همودیالیز، تداوم درمان بیمار متصل به دستگاه همودیالیز است. هرگونه تاخیر زمانی در برنامه درمانی بیماران همودیالیزی سبب بروز مشکلات سلامتی آنان خواهد شد. لذا پیشنهاد می شود که موارد زیر جهت کاهش چالش های بیماران همودیالیز در فرآیند تخلیه اضطراری بیمارستان تاکید شود:

1. توجه به تاب آوری سازه ای و غیر سازه ای بخش های همودیالیز در برابر حوادث آتش سوزی و زلزله

2. فراهم سازی بستر مناسب برای جابجایی آسان بیماران همودیالیز در طراحی بخش

3. دسترسی به واحد های سیار و قابل جابجایی همودیالیز

4. بسترسازی رویکرد های نوین همودیالیز نظیر همودیالیز در منزل، طراحی آمبولانس با سیستم همودیالیز

5. آموزش کارکنان بخش های بالینی بخصوص بخش همودیالیز در زمینه اطفای حریق و تخلیه اضطراری

6. اجرای تمرین های اطفای حریق و تخلیه اضطراری در بیمارستان ها

موارد مهمی که بیماران با نارسایی کلیوی باید بدانند:

• باید بدانید که به چه اطلاعات و آموزش های اضطراری نیاز دارید؟

• مرکز دیالیز شما باید به شما آموزش دهد که چگونه به طور ایمن خود را از دستگاه دیالیز جدا کنید. دانستن اینکه چگونه در مواقع اضطراری به درستی اتصال خود را به دستگاه قطع کنید، به حداقل رساندن خطرات کمک می کند .

• آسیب خطر عفونت را کاهش دهید و اطمینان حاصل کنید که می توانید سریع و ایمن محل را ترک کنید .

• شما باید با اینکه چه کسی در مواقع اضطراری یا حوادث، مسئول است آشنا باشید.

• با مرکز دیالیز خود صحبت کنید تا از زمان انجام تمرینات مطلع شوید .

• مراکز دیالیز شما باید به طور منظم مانورهای مربوط به حوادث و آتش سوزی را برگزار کند. این تمرین ها به شما کمک میکنند تا بدانید در مواقع اضطراری دقیقا چه کاری انجام دهید.

• باید بدانید چه زمانی و از چه کسی می توانید نسخه دارویی خود را دریافت کنید.

• اگر تازه وارد مرکز دیالیز شده اید، پس از پذیرش باید اطلاعات و آموزش های لازم را دریافت کنید که چگونه در مواقع اضطراری یا حوادث به درستی خود را از دستگاه جدا کنید.

• از مرکز دیالیز برنامه تمرینات و تمرینات خود را بخواهید.

• اگر در مورد چیزی مطمئن نیستید، بپرسید.

• مهمترین نکته ای که باید در مواقع اضطراری یا حوادث به خاطر بسپارید، حفظ آرامش است.

وقتی مرکز دیالیز شما بدلیل وقوع حوادث تعطیل شده است:

• با تیم مراقبت دیالیز یا شماره تلفن اورژانس تماس بگیرید تا بدانید کجا و چه زمانی برای درمان مراجعه کنید .

• اگر نمی توانید با تیم مرکز دیالیز خود یا شماره تلفن اورژانس تماس بگیرید، به خانواده و اعضای خانواده خود بگویید که در کجا تحت درمان قرار خواهید گرفت.

• رژیم اضطراری و محدودیت مایعات 3 روزه خود را شروع کنید و مایعات را محدود کنید.

• اگر برای مراجعه به مرکز دیالیز، رانندگی میکنید، راهنمایی های مراکز پشتیبانی و ایمنی جاده ها را بررسی کنید .

• برای اطلاع از شرایط اضطراری یا حوادث به اخبار محلی گوش دهید.

• وقتی نمی توانید خانه خود را ترک کنید، پنجره ها و درها را قفل کنید.

• شرایط اضطراری خاص را در نظر بگیرید و امن ترین اتاق را در خانه خود انتخاب کنید (مثلا اتاق های با کمترین پنجره)

• داروهای تجویزی خود را در دسترس داشته باشید.

• تلفن همراه و شارژر، تلفن منزل و رایانه همراه خود داشته باشید.

• در صورتی که نیاز به خروج دارید، کیف اضطراری خود را آماده کنید و داروهای تجویزی خود را همراه داشته باشید و به اعضای خانواده و مرکز دیالیز بگویید که قصد دارید کجا بروید.

• اگر باید به یک پناهگاه امن بروید، به مسئول آن جا بگویید که نیاز به دیالیز دارید .

راهنمای برنامه ریزی برای شرایط اضطراری در بیماران با نارسایی کلیوی:

بلایای طبیعی (زلزله، سیل، طوفان و غیره) یا قطعی آب و برق می تواند خدمات و مراقبت های بهداشتی مانند درمان دیالیز را مختل کند. هدف از ارائه این اطلاعات، کمک به شما برای آماده شدن برای شرایط اضطراری احتمالی است. با دانستن اینکه چه کاری باید انجام دهید از قبل آماده می شوید و می توانید در صورت بروز یک وضعیت اضطراری احساس امنیت کنید. ممکن است بخواهید این اطلاعات را همراه با برنامه غذایی اضطراری چاپ کنید و آن را در مکانی نگهداری کنید که بتوانید به راحتی به دسترسی داشته باشید.

برنامه ریزی برای شرایط اضطراری

1. فهرستی از داروها و دوزهای مصرفی خود تهیه کرده و آن را با خود همراه داشته باشید. همچنین، ذخیره دو هفته ای از داروها و نیازهای غذایی را در خانه نگه دارید. هر چند وقت یکبار تاریخ انقض ا را بررسی کنید و در صورت نیاز اقلام را تعویض کنید. اگر خارج از خانه کار می کنید، مقداری از داروها را در محل کار خود نگه دارید.

2. شما باید یک تلفن ثابت در خانه خود داشته باشید. مدل و سرویس تلفنی را انتخاب کنید که در صورت قطع برق کار کند به عنوان مثال، تلفن های بی سیم و سرویس تلفن کابلی ممکن است در قطع برق کار نکنند. ممکن است خدمات تلفن همراه را از دست بدهید. روش هایی را بیاموزید ت ا تلفن همراه خود را برای مدت طولانی تری شارژ نگه دارید. اگر ماشین دارید ، می توانید از شارژر ماشین نیز برای شارژ مجدد تلفن همراه خود استفاده کنید.

3. اگر خارج از خانه کار می کنید، یک کپی از اطلاعات مهم پزشکی و بیمه خود را در خانه و محل کار نگه دارید. در صورت نیاز، این اطلاعات را از مرکز درمانی خود بخواهید.

4. بهتر است یک اتیکت و یادداشت که اطلاعات بسیار مهمی در مورد وضعیت پزشکی و درمان شما دارد و به تیم پزشکی در مورد نیازهای ویژه شما اطلاعاتی را می دهد، همراه داشته باشید.

5. لوازم اضطراری را در مکانی امن نگه دارید .

6. یک رادیو AM/FM با باتری های اضافی در منزل داشته باشید تا از اخبار روز منطقه خود آگاه شوید.

7. چراغ قوه با مقدار زیادی باتری اضافی یا شمع و کبریت بهمراه داشته باشید. به یاد داشته باشید تا زمانی که نشت گاز را بررسی نکرده اید ، هرگز از کبریت استفاده نکنید.

8. یک جعبه کمک های اولیه در منزل یا محل کار داشته باشید.

9. یک کپسول آتش نشانی که بطور مرتب چک می کنید در منزل و محل کارداشته باشید.

10. لیست تلفن های اضطراری را در جایی یادداشت کنید .

اقدامات اورژانسی دیالیز :

• در یک حادثه شدید، تیم دیالیز ممکن است نتوانند برنامه و دستورات دیالیز فردی شما را ادامه دهند. آنها ممکن است به استفاده از روش های اورژانسی نیاز داشته باشند، که ممکن است شامل دیالیز استاندارد و زمان درمان کوتاه تر باشد. کارکنان دیالیز تمام تلاش خود را می کنند تا بهترین درمان ممکن را به شما ارائه دهند.

• مرکز دیالیز شما روشی برای تخلیه اضطراری دارد. پرستاران دیالیز به شما کمک می کنند تا در اسرع وقت از دستگاه دیالیز جدا شوید. کارکنان مرکز درمانی شما را به محل تجمع انتخاب شده، راهنمایی و هدایت می کنند.

• اگر کسی برای کمک به شما در دسترس نیست، مرکزدیالیز شما یک روش اضطراری دارد که می توانید از آن روش برای جدا شدن ایمن و مطمئن از دستگاه دیالیز استفاده کنید. با تیم دیالیز در مرکز خود در مورد مراحل جدا شدن از دستگاه دیالیز در صورت بروز وضعیت اورژانس صحبت کنید. یاد بگیرید که چگونه در مواقع اضطراری، از دستگاه دیالیز جدا شوید.

• پرستاران مرکز دیالیز، باید به شما نشان دهند که اگر در مواقع اضطراری روی دستگاه دیالیز هستید، چه کاری انجام دهید. دستورالعمل ها شامل محل نگهداری تجهیزات اضطراری مورد نیاز و نحوه جدا کردن از دستگاه دیالیز است. یک بسته اضطراری معمولا حاوی قیچی، چسب، کلمپ و یا گیره و سایر تجهیزات پزشکی است و باید تا زمانی که روی دستگاه دیالیز هستید در دسترس شما قرار گیرد .

• در مواقع اضطراری که روی دستگاه دیالیز هستید ، آرام بمانید و منتظر دستورات کارکنان مرکز باشید. اگر هیچ پرستار و یا مراقبی برای کمک به شما ی ا راهنمایی شما در دسترس نیست، این دستورالعمل ها فقط برای موقعیت ها و شرایط تخلیه اضطراری هستند. سوزن های دسترسی عروقی (فیستول) شما باید تا زمانی که به مکانی امن برسید در جای خود باقی بمانند. هرگز سوزن دسترسی عروق خود را خارج نکنید.

• هر دو سوزن دسترسی عروقی خود را توسط گیره و یا کلمپ ببندید.

• هر دو قسمت وریدی و شریانی ست خون را ببندید.

• اگر سوزن ها و ست خون دارای گیره ( کلمپ ) هستند ، هر چهار گیره را در حالت بسته قرار دهید. رابط های بین گیره های بسته شده را قطع یا باز کنید.

• هرگز سوزن دسترسی عروقی خود را خارج نکنید .

• اگر کتتر دارید، پرستاران مرکز باید در این کار به شما کمک کنند .

• پس از اینکه دستگاه دیالیز خود را جدا کردید، به منطقه امن تعیین شده بروید. منتظر راهنمایی های مسئولین باشید. سوزن های فیستول خود را تا زمانی که مطمئن نشده اید، خارج نکنید.

• تحت هیچ شرایطی، هیچ پرسنل پزشکی که با وضعیت دیالیز شما آشنا نیستند، نباید دارویی را به محل دسترسی عروقی شما تزریق کنند.

• در مواقع اضطراری ، اگر در حین دیالیز برق مرکز دچار اشکال شد ، دستورالعمل هایی را که کارکنان
  مرکز درمانی به شما آموزش داده اند، برای توقف دیالیز دنبال کنید .

• از قبل، برنامه ریزی لوازم اضطراری، داروها و رژیم غذایی مورد نیاز خود را در دسترس داشته باشید.

• اگر مجبورید به پناهگاه بروید، نیازهای ویژه خود را به عنوان فردی که دچار بیماری کلیوی است به مسئول مربوطه بگویید.

• اگر بیمار دیالیزی هستید و برنامه جلسات دیالیز خود را از دست داده اید، رژیم غذایی اورژانسی خود را شروع کنید.

برنامه ریزی رژیم غذایی اورژانسی برای بیماران دیالیزی :

یک برنامه غذایی اضطراری، برای استفاده در مواقع اضطراری یا بلایای طبیعی است که مجبور شده اید جلسات دیالیز خود را از دست بدهید. این رژیم سخت تر از رژیم معمول شماست. این رژیم، افزایش پتاسیم، فسفر، اوره و مایعات را که در صورتی که چندین درمان دیالیز را به دلیل شرایط اضطراری، از دست داده اید و میتواند تهدیدکننده زندگی شما باشد را کنترل میکند.

نکات زیر می تواند برای شما مفید باشد:

• بهتر است ابتدا از غذاهایی که باید در یخچال نگهداری شوند، استفاده کنید. اگر غذا و آب را برای برنامه ریزی در حوادث ذخیره می کنید ، برای اطمینان از تازگی، مرتبا آن ها را جایگزین کنید.

• پروتئین را به نصف میزان مصرف فعلی خود محدود کنید. به عنوان مثال، اگر برای صبحانه دو تخم مرغ می خورید، به یک تخم مرغ کاهش دهید.

• پنج بطری آب معدنی را برای مخلوط کردن با شیر یا آبمیوه در دسترس داشته باشید.

• مصرف مایعات را به دو فنجان در روز محدود کنید.

• از نمک یا جایگزین های نمک در وعده های غذایی خود استفاده نکنید. تا حد امکان از غذاهای بدون نمک استفاده کنید.

• از غذاهای پر پتاسیم خودداری کنید. انواع و اندازه میوه ها و سبزیجات مصرفی را به مواردی که در برنامه غذایی اضطراری ذکر شده است، محدود کنید.

• غذاهای آماده در دسترس داشته باشید. به یاد داشته باشید که غذاهای کنسرو شده اغلب سرشار از سدیم هستند. برچسب های غذایی را برای بررسی میزان سدیم و پتاسیم بررسی کنید.

• اگر دیابت دارید، برای درمان قند خون پایین، قرص های گلوکز فوری، شکر، آب نبات های سفت، آبمیوه های کم پتاسیم، یا نوشابه های حاوی قند را در دسترس داشته باشید. از آب میوه های پر پتاسیم (آب پرتقال) پرهیز کنید.

بیماران پیوندی:

داروهای خود را بشناسید و در صورت امکان، یک ذخیره دارویی اضافی برای دو هفته نگه دارید.
اگر در پناهگاه هستید یا با پرسنل اورژانس در تماس هستید، به آنها بگویید که بیمار پیوندی هستید و باید داروها را به طور منظم و به موقع مصرف کنید. در صورت امکان، قرار گرفتن در معرض عفونت را محدود کنید. محلول های ضدعفونی کننده، دستکش و ماسک می توانند کمک کننده باشند.

بیماران با دیالیز صفاقی:

• ذخیره دو هفته ای از لوازم دیالیز صفاقی را نگه دارید. به طور منظم تاریخ انقضا را بررسی کنید و در صورت نیاز لوازم را تعویض کنید.

• در بسته داروهای اورژانسی خود ذخیره پنج روزه از آنتی بیوتیکی را که پزشک برای پریتونیت تجویز کرده است قرار دهید. اگر حادثه ای رخ دهد، ممکن است تمیز نگه داشتن محیط دشوار باشد و احتمال ابتلا به پریتونیت بیشتر باشد.

• در شرکت های آب و برق محلی خود ثبت نام کرده و اطلاع دهید ت ا آنها از نیاز شما برای بازیابی خدمات آب و برق اضطراری، در اسرع وقت آگاه شوند.

• اگر از سیکلر استفاده میکنید و در حین دیالیز برق محل زندگی خود را از دست میدهید، دستورالعمل هایی را که پشتیبان شما برای توقف دیالیز در مواقع اضطراری آموزش داده اند را دنبال کنید .

منابع:

IRANIAN JOURNAL OF CRITICAL CARE NURSING

ijccn.com

www.kidney.org

www1.nyc.gov

dialysis.pdf