همه چیز درباره واکسن آنفولانزا؛ راهنمای جامع

چرا واکسن آنفولانزا مهم است؟

طبق گزارشات سازمان جهانی بهداشت(WHO) ، هر ساله بین ۵ تا ۱۰ درصد از جمعیت بالغ و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از کودکان در جهان به آنفولانزا مبتلا میشوند. این ویروس ممکن است باعث بروز عوارض شدید در گروه های پرخطر مانند سالمندان، کودکان، زنان باردار و افراد با بیماری های مزمن شود.

مرگ ومیر جهانی ناشی از آنفولانز

سالانه بین ۲۹۰،۰۰۰ تا ۶۵۰،۰۰۰ نفر در سراسر جهان به دلیل عوارض ناشی از آنفولانزا جان خود را از دست می دهند. این میزان مرگومیر بیشتر در گروههای آسیبپذیر مانند افراد مسن و بیماران مزمن مشاهده می شود.

شیوع آنفولانزا در ایران

در ایران، هر ساله مواردی از ابتلا به آنفولانزا گزارش میشود. هرچند آمار دقیق و رسمی برای تعداد مبتلایان در همه سال ها موجود نیست، اما تخمین زده میشود که درصد قابل توجهی از جمعیت، به ویژه در فصل های سرد، به آنفولانزا مبتلا می شوند. شدت بیماری در ایران نیز بستگی به سویه های فعال در هر سال و میزان واکسیناسیون دارد.

نرخ مرگ و میر ناشی از آنفولانزا در ایران

نرخ مرگ و میر ناشی از آنفولانزا در ایران بسته به شدت شیوع و میزان ایمنی جمعیت در هر سال متفاوت است. در سال های اخیر، در برخی از فصل های آنفولانزا، گزارش های محلی حاکی از آن بوده که صدها نفر به دلیل عوارض آنفولانزا جان خود را از دست داده اند، به ویژه در افراد با بیماری های زمین های و سالمندان.

میزان پیشگیری واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا یکی از بهترین راه های پیشگیری از این بیماری است .سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که هر ساله افراد واکسینه شوند، زیرا ویروس آنفولانزا به سرعت جهش می یابد و سویه های جدیدی در هر فصل شایع می شوند. میزان پیشگیری واکسن بسته به تطابق واکسن با سویه های ویروسی در حال گردش متغیر است، اما به طور کلی:

• در شرایط بهینه، واکسن آنفولانزا می تواند تا ۴۰ تا ۶۰ درصد از موارد ابتلا جلوگیری کند.

• در گروه های پرخطر مانند سالمندان و افراد با بیماری های مزمن، واکسن می تواند از بروز عوارض شدید بیماری و بستری شدن در بیمارستان جلوگیری کند.

معرفی واکسن آنفولانزا

هر ساله با فرا رسیدن فصل سرما، آنفولانزا به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های ویروسی شروع به گسترش میکند. واکسن آنفولانزا یکی از بهترین ابزارها برای پیشگیری از این بیماری و کاهش شدت آن است. این واکسن به طور مداوم به روزرسانی میشود تا با انواع جدید ویروس آنفولانزا که ممکن است در هر فصل پدیدار شوند، مقابله کند.

چه کسانی باید واکسن آنفولانزا بزنند؟

افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنفولانزا و عوارض شدید آن هستند، باید به طور جدی واکسن آنفولانزا را مد نظر قرار دهند. این افراد شامل :

• سالمندان بالای ۶۵ سال

• کودکان زیر ۵ سال

• زنان باردار

• افراد با بیماری های مزمن مانند دیابت، آسم، و مشکلات قلبی.

نحوه عملکرد واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا حاوی ویروس های غیر فعال یا تضعیف شده است که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا آنتی بادی هایی تولید کند که در برابر ویروس آنفولانزا از شما محافظت می کنند. این واکسن از ابتلا به انواع آنفولانزا جلوگیری می کند یا حداقل شدت بیماری را کاهش می دهد.

تاثیرات مثبت واکسن آنفولانزا

یکی از بزرگترین مزایای واکسن آنفولانزا، کاهش خطر ابتلا به آنفولانزا و عوارض جدی آن مانند بستری شدن در بیمارستان یا حتی مرگ است. این واکسن می تواند به طور مؤثری از شیوع آنفولانزا در جامعه جلوگیری کند و به ویژه برای گروه های آسیب پذیر مانند کودکان، سالمندان و افرادی با بیماری های مزمن مفید است.

فواید واکسن آنفولانزا

کاهش خطر بیماری شدید و مرگ

یکی از مهم ترین فواید واکسن آنفولانزا کاهش احتمال بیماری شدید و مرگ است. افرادی که واکسن آنفولانزا میزنند، در صورت ابتلا به آنفولانزا، معمولا با شدت کمتری از بیماری روبه رو می شوند.

تاثیرات جمعی واکسن

وقتی تعداد بیشتری از افراد جامعه واکسن آنفولانزا میزنند، احتمال شیوع بیماری کاهش می یابد و به این ترتیب از سلامت جامعه به طور کلی حفاظت می شود.

کاهش بستری شدن در بیمارستان

بر اساس مطالعات، واکسن آنفولانزا می تواند به طور قابل توجهی خطر بستری شدن در بیمارستان به دلیل عوارض آنفولانزا را کاهش دهد. این موضوع به ویژه در افراد مسن و بیمارانی که از مشکلات سلامتی مزمن رنج می برند، اهمیت بیشتری دارد.

کاهش شیوع آنفولانزا در جامعه

با تزریق واکسن آنفولانزا، نه تنها از خودتان محافظت می کنید، بلکه به کاهش شیوع ویروس در جامعه نیز کمک می کنید. این یک مسئولیت اجتماعی است که میتواند از شیوع گسترده آنفولانزا جلوگیری کند.

واکسن های تک ظرفیتی و چند ظرفیتی و میزان پوشش آنها در برابر آنفولانزا

واکسن های آنفولانزا به دو نوع اصلی تقسیم می شوند: واکسن های تک گانه و واکسن های چندگانه یا مولتیوالان.(Multivalent) واکسن های چندگانه شامل چندین نوع از سویه های ویروس آنفولانزا هستند و پوشش گسترده تری در برابر بیماری ارائه می دهند.

ترکیب واکسن های چندگانه :واکسن های چندگانه معمولا به دو دسته تقسیم می شوند

این واکسن ها شامل سه سویه از ویروس آنفولانزا (Trivalent):واکسن های سه گانه B.و یک سویه از آنفولانزای نوع A هستند؛ دو سویه از آنفولانزای نوع این واکسن ها علاوه بر سه سویه موجود در

(Quadrivalent):واکسن های چهارگانه واکسن های سه گانه، یک سویه اضافی از ویروس آنفولانزای نوع B را نیز شامل می شوند. این نوع واکسن پوشش گسترده تری را در برابر سویه های مختلف ویروس آنفولانزا فراهم میکند.

مزایای واکسن های چندگانه:

پوشش بیشتر در برابر سویه های ویروس:واکسن های چهارگانه به دلیل اینکه دو نوع از آنفولانزای B را پوشش می دهند، احتمال ابتلا به بیماری را به طور موثرتری کاهش میدهند.

محافظت از گروه های پرخطر:افرادی مانند سالمندان، کودکان، و بیماران با شرایط خاص (مثل بیماران دیالیزی و افراد با سیستم ایمنی ضعیف) با دریافت واکسن های چندگانه محافظت بیشتری در برابر ویروس پیدا می کنند.

،کاهش شیوع بیماری:واکسن های چندگانه با پوشش سویه های مختلف ویروس آنفولانزا می توانند به کاهش شیوع و انتشار بیماری در جامعه کمک کنند.

توصیه پزشکان برای واکسن چندگانه:سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سایر مراکز بهداشتی معتبر معمولا توصیه می کنند که افراد، به خصوص گروه های پرخطر، واکسن های چهارگانه را دریافت کنند. این واکسن ها به دلیل پوشش وسیع تر و کارایی بالاتر، شانس ابتلا به بیماری آنفولانزا را کاهش داده و از بروز عوارض شدید جلوگیری می کنند.

انواع واکسن ها و مقایسه آنها( فرانسوی،ایرانی،هلندی،هندی،آلمانی):

واکسن آنفولانزا یکی از بهترین ابزارهای پیشگیری از این بیماری ویروسی است که هر ساله توسط بسیاری از کشورها تولید می شود.در زیر به توضیح ویژگی ها و تفاوت واکسن های مختلف می پردازیم:

واکسن های آنفولانزای فرانسوی:

فرانسه نیز یکی از کشورهایی است که در تولید واکسن های آنفولانزا به صورت گسترده فعالیت دارد و این واکسن ها به دلیل کیفیت بالا و استانداردهای سختگیرانه ای که در فرآیند تولید و آزمایش دارند، شناخته شده اند.

انواع واکسن های آنفولانزای فرانسوی

واکسن های آنفولانزای تولید شده در فرانسه شامل انواع چندگانه (مولتیوالان) هستند که به صورت های سه گانه و چهارگانه (Quadrivalent) در دسترس هستند.

• واکسن سه گانه:(Trivalent) شامل دو سویه از ویروس آنفولانزای نوع A و یک سویه از ویروس آنفولانزای نوع B است.

• واکسن چهارگانه:(Quadrivalent) این واکسن علاوه بر سویه های موجود در واکسن سه گانه، یک سویه اضافی از ویروس آنفولانزای نوع B را نیز پوشش می دهد و به دلیل پوشش بیشتر، محافظت بالاتری ارائه می دهد.

واکسن آنفولانزای ایرانی

ایران در سال های اخیر با توجه به پیشرفت های خود در حوزه بهداشت و سلامت، اقدام به تولید واکسن آنفولانزا کرده است. واکسن های آنفولانزای ایرانی تحت نظارت سازمان غذا و دارو تولید می شوند و شامل سویه های ویروسی مورد تایید سازمان جهانی بهداشت (WHO) هستند.

ویژگی های واکسن آنفولانزای ایرانی:

• واکسن های آنفولانزای ایرانی معمولا به شکل سه گانه (Trivalent) یا چهارگانه (Quadrivalent)تولید می شوند که سویه های ویروس آنفولانزا را پوشش می دهند.

• این واکسن ها مناسب برای گروه های مختلف سنی از جمله کودکان و افراد مسن هستند.

مزایای واکسن آنفولانزای ایرانی:

• قیمت مقرون به صرفه و دسترسی گسترده در داخل کشور

• سازگاری با نیازها و شرایط جغرافیایی ایران

واکسن آنفولانزای هلندی

هلند یکی از کشورهای پیشرو در زمینه تولید واکسن های با کیفیت است. واکسن های آنفولانزای تولید شده توسط شرکت های هلندی مانند Abbott و Mylanاز جمله محصولات معتبر جهانی به شمار می آیند. این واکسن ها تحت استانداردهای بین المللی و با نظارت دقیق تولید می شوند.

ویژگی های واکسن آنفولانزای هلندی:

تولید میشوند که پوشش (Quadrivalent) واکسنهای هلندی بیشتر به شکل چهارگانه بیشتری در برابر سویه های مختلف ویروس آنفولانزا فراهم می کنند.

مزایای واکسن آنفولانزای هلندی:

• کیفیت بالا و اثرگذاری اثبات شده

• مناسب برای تمام گروه های سنی، به خصوص گروه های پرخطر

واکسن آنفولانزای هندی

Serum Institute of هند یکی از بزرگترین تولیدکنندگان واکسن در جهان است و شرکت هایی مانند واکسن های آنفولانزا را با کیفیت بالا و به صورت انبوه تولید میکنند. این واکسنها علاوه بر ،India مصرف داخلی، به بسیاری از کشورها نیز صادر می شوند.

ویژگی های واکسن آنفولانزای هندی:

واکسن های هندی عمدتا به شکل چهارگانه هستند و طبق دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی تولید می شوند.

مزایای واکسن آنفولانزای هندی:

• قیمت مناسب و تولید انبوه که امکان دسترسی به واکسن را برای تعداد بیشتری از افراد فراهم می کند.

• صادرات به کشورهای مختلف جهان، از جمله خاورمیانه و آفریقا

واکسن آنفولانزای آلمانی:

آلمان یکی از معتبرترین کشورهای جهان در زمینه تولید محصولات بهداشتی و دارویی است. شرکت های آلمانی مانند GlaxoSmithKlineو Sanofi-Aventisواکسن های آنفولانزا را با کیفیت بسیار بالا و تحت استانداردهای بین المللی تولید می کنند.

ویژگی های واکسن آنفولانزای آلمانی:

• واکسن های آلمانی عمدتا چهارگانه هستند و سویه های بیشتری از ویروس آنفولانزا را پوشش می دهند.

• این واکسن ها با استفاده از فناوری های پیشرفته و فرآیندهای تحقیقاتی دقیق تولید می شوند

مزایای واکسن آنفولانزای آلمانی:

• کیفیت بسیار بالا و ایمنی مطمئن

• مناسب برای گروه های پرخطر مانند افراد مسن، بیماران مزمن و زنان باردار

جدول مقایسه کلی واکسن ها:

کشور نوع واکسن ویژگی ها مزایا:

ایران: سه گانه یا چهارگانه مناسب برای نیازهای داخلی قیمت مناسب، دسترسی گسترده

هلند: چهارگانه کیفیت بالا و پوشش گسترده مناسب برای همه گروه های سنی

هند: چهارگانه تولید انبوه و صادرات به جهان قیمت مقرون به صرفه، دسترسی گسترده

عوارض جانبی واکسن آنفولانز

عوارض خفیف و موقت

بیشتر افراد پس از تزریق واکسن آنفولانزا تنها عوارض خفیفی مانند درد در محل تزریق، تب خفیف، یا احساس خستگی را تجربه می کنند. این عوارض معمولا ظرف چند روز به طور کامل از بین میروند.

واکنش های آلرژیک

اگرچه واکنش های آلرژیک به واکسن آنفولانزا نادر است، اما ممکن است در برخی افراد رخ دهد. این واکنش ها معمولا به دلیل حساسیت به مواد موجود در واکسن، مانند تخم مرغ، رخ می دهد. در صورت داشتن هرگونه حساسیت، حتما قبل از دریافت واکسن با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی نادر اما جدی

در موارد بسیار نادر، واکسن آنفولانزا میتواند عوارض جدی تری مانند سندرم گیلن باره Guillain Barré ایجاد کند. این عارضه یک اختلال عصبی نادر است که باعث ضعف و فلج موقتی عضلات می شود. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که احتمال ابتلا به این عارضه بسیار کم است و خطر ناشی از ابتلا به آنفولانزا به مراتب بیشتر است.

احتیاطات در واکسن آنفولانزا

چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟

واکسن آنفولانزا و حساسیت ها

افرادی که حساسیت شدید به واکسن آنفولانزا یا مواد موجود در آن دارند، نباید این واکسن را دریافت کنند. همچنین، افرادی که سابقه واکنش آلرژیک جدی به واکسن های قبلی آنفولانزا دارند، باید قبل از تزریق با پزشک خود مشورت کنند.

واکسن آنفولانزا و بیماری های مزمن

افرادی که بیماری های مزمن دارند، مانند دیابت، آسم یا بیماری قلبی، باید حتما واکسن آنفولانزا بزنند. این افراد در صورت ابتلا به آنفولانزا در معرض خطرات جدی تری هستند و واکسن میتواند از آنها در برابر این خطرات محافظت کند.

روش تزریق واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا معمولا به شکل تزریق در عضله (عضله دلتوئید در بازو) انجام می شود. این تزریق باید توسط کادر درمانی یا فردی آموزش دیده صورت گیرد. فرآیند تزریق شامل مراحل زیر است:

１.آماده سازی واکسن آنفولانزا: واکسن باید در دمای یخچالی نگهداری شده و درست قبل از تزریق آماده شود. هر ویال یا سرنگ واکسن باید برای یک نفر استفاده شود و به صورت جداگانه باز یا آماده شود.

２.انتخاب محل تزریق واکسن آنفولانزا: واکسن آنفولانزا معمولا به صورت عضلانی در بازوی بالایی (عضله دلتوئید) تزریق می شود. در کودکان کوچک تر، ممکن است واکسن در قسمت جلوی ران تزریق شود.

３.استریل کردن محل تزریق واکسن آنفولانزا: قبل از تزریق، پوست محل تزریق باید با یک پنبه آغشته به الکل استریل شود تا از ورود هرگونه میکروب جلوگیری شود.

４.تزریق واکسن واکسن آنفولانزا: سرنگ به صورت عمودی وارد عضله می شود و محتویات آن به آهستگی تزریق می شود. بعد از اتمام تزریق، سرنگ به آرامی خارج شده و محل تزریق با یک پنبه تمیز و استریل فشرده می شود.

５.پیگیری پس از تزریق واکسن آنفولانزا: پس از تزریق واکسن، فرد باید حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در محل تحت نظر باشد تا در صورت بروز واکنش های حساسیتی احتمالی، به سرعت به آن پاسخ داده شود.

واکسن آنفولانزا برای کودکان

چرا واکسن آنفولانزا برای کودکان ضروری است؟

کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر نسبت به بزرگسالان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا و عوارض آن هستند. دریافت واکسن آنفولانزا به محافظت از کودکان و کاهش احتمال بستری شدن آنها کمک می کند.واکسیناسیون کودکان یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت آنها است. واکسن ها از کودکان در برابر بیماری های جدی محافظت می کنند و به تقویت سیستم ایمنی آنها کمک می کنند. در ادامه، به بررسی مهم ترین نکات در خصوص واکسیناسیون کودکان می پردازیم:

سن تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان

برای بسیاری از واکسن ها، سن شروع تزریق بسیار مهم است. واکسن های اولیه معمولا از بدو تولد آغاز میشوند و تا دوران مدرسه ادامه دارند. به طور کلی:

• از بدو تولد تا ۶ ماهگی:کودکانی که تازه متولد شده اند، معمولا واکسن هایی مانند واکسن هپاتیت B، دیفتری-کزاز-سیاه سرفه(DTaP) ، پولیو (فلج اطفال)، هموفیلوس آنفولانزا نوع b Hib ، و واکس های پنوموکوک و روتاویروس را دریافت می کنند.

• از ۶ ماهگی تا ۱۸ ماهگی:در این سن، کودکان واکسن آنفولانزا و همچنین دوزهای بعدی واکسن های قبلی را دریافت می کنند.

نوع واکسن های مناسب برای کودکان

واکسیناسیون کودکان باید بر اساس برنامه های رسمی ارائه شده توسط سازمان های بهداشتی انجام شود. واکسن های رایج که به کودکان تزریق میشوند، شامل:

• واکسن های چندگانه :مانند واکسن DTaP (دیفتری، کزاز، سیاهسرفه) که برای محافظت در برابر چندین بیماری استفاده می شود.

• واکسن های ویروسی زنده ضعیف شده :مانند واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) که برای کودکان تجویز می شوند.

• واکسن آنفولانزا:از ۶ ماهگی به بعد، کودکان می توانند واکسن آنفولانزا را هر ساله دریافت کنند.

محل تزریق واکسن در کودکان

محل تزریق واکسن در کودکان بر اساس سن و نوع واکسن تعیین میشود:

• برای نوزادان و کودکان زیر ۲ سال :واکسن ها معمولا به صورت عضلانی در جلوی ران تزریق می شوند. این ناحیه به دلیل عضلات بزرگ تر، برای تزریق در نوزادان و کودکان کوچک مناسب تر است.

• برای کودکان بزرگتر از ۲ سال :واکسن ها اغلب در عضله دلتوئید (قسمت بالای بازو) تزریق میشوند.

مراقبت های لازم پس از تزریق واکسن در کودکان

پس از تزریق واکسن، والدین باید برخی اقدامات مراقبتی را انجام دهند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند:

• مراقبت از محل تزریق واکسن: ممکن است ناحیه تزریق کمی قرمز یا متورم شود. برای کاهش تورم و درد، میتوان از کمپرس سرد استفاده کرد.

• مشاهده کودک برای بروز عوارض:در ساعات اولیه پس از تزریق، والدین باید وضعیت عمومی کودک را مشاهده کنند. تب خفیف، بیقراری یا خواب آلودگی از عوارض شایع است که معمولا طی یک یا دو روز برطرف می شود.

• استفاده از داروهای ضد تب:در صورت بروز تب خفیف، میتوان از داروهای ضد تب مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (با مشورت پزشک) استفاده کرد.

عوارض جانبی شایع واکسیناسیون در کودکان

واکسن ها در اغلب موارد ایمن هستند، اما مانند هر دارویی، ممکن است برخی عوارض جانبی خفیف در کودکان ایجاد شود. این عوارض معمولا موقتی و بدون خطر هستند:

• تب خفیف: ممکن است کودک پس از واکسن تب کند که معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می کشد.

• درد و تورم در محل تزریق: قرمزی، درد و تورم در محل تزریق واکسن از عوارض شایع است.

• بیقراری و بیخوابی: برخی کودکان پس از واکسیناسیون ممکن است کمی بیقرار یا خواب آلود شوند.

احتیاطات در واکسیناسیون کودکان

• حساسیت به واکسن:اگر کودک سابقه واکنش حساسیتی شدید به واکسنی دارد، باید پزشک را مطلع کنید. در صورت وجود حساسیت به موادی مانند تخم مرغ، که در تولید برخی واکسن ها استفاده می شود (مانند واکسن آنفولانزا)، پزشک باید واکسن مناسب را تجویز کند.

• بیماریهای حاد:اگر کودک تب بالا یا بیماری حاد دارد، ممکن است پزشک توصیه کند که واکسن به تعویق بیفتد تا زمانی که وضعیت عمومی کودک بهبود یابد.

• ضعف سیستم ایمنی:کودکان با ضعف سیستم ایمنی (مانند کودکان مبتلا به سرطان یا کودکان تحت درمانهای سرکوب کننده ایمنی) ممکن است نیاز به دریافت واکسن های خاصی داشته باشند یا برخی واکسن ها برای آنها مناسب نباشد.

واکسن آنفولانزا در بارداری

آیا واکسن آنفولانزا در دوران بارداری ایمن است؟

واکسن آنفولانزا برای زنان باردار به طور کلی ایمن است و حتی توصیه می شود. زنان باردار به دلیل تغییرات در سیستم ایمنی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عوارض شدید آنفولانزا هستند و واکسیناسیون میتواند از مادر و جنین محافظت کند.

توصیه های پزشکان درباره واکسن آنفولانزا در بارداری

پزشکان توصیه می کنند که زنان باردار در فصل پاییز واکسن آنفولانزا دریافت کنند تا خطرات ناشی از بیماری کاهش یابد.

واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی

بیماران دیالیزی به دلیل شرایط خاصی که در سیستم ایمنی خود دارند، بیش از دیگران در معرض خطر عفونت ها، از جمله آنفولانزا، قرار دارند. سیستم ایمنی این بیماران به دلیل نارسایی کلیوی و فرآیند دیالیز ضعیف تر از حالت عادی عمل می کند. آنفولانزا می تواند به شدت باعث ایجاد مشکلاتی مانند عفونت های ریوی، ذاتالریه، و حتی مرگ در بیماران دیالیزی شود. بنابراین، تزریق واکسن آنفولانزا به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، بسیار مهم و ضروری است. نهادهای بهداشتی جهانی و ملی، از جمله سازمان بهداشت جهانی CDC ، WHO و مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری ها(ECDC) ، به شدت توصیه می کنند که بیماران دیالیزی هر سال واکسن آنفولانزا دریافت کنند تا از عوارض ناشی از آن جلوگیری شود.

در حالی که ممکن است آمار جهانی دقیق برای واکسیناسیون این گروه در دسترس نباشد، اهمیت واکسیناسیون آنفولانزا برای بیماران دیالیزی به طور گستردهای شناخته شده است و بسیاری از کشورها سیستم هایی برای اطمینان از اولویت بندی این بیماران برای واکسن آنفولانزا ایجاد کرده اند.

واکسیناسیون آنفولانزا از نگاه آمار در بیماران دیالیزی:

• ایالات متحده: در ایالات متحده، میزان پوشش واکسن آنفولانزا در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه، از جمله بیماران دیالیزی، نسبتا بالا گزارش شده است. طبق گزارش های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها(CDC) ، بیش از 70 درصد بیماران دیالیزی هر سال واکسن آنفولانزا دریافت می کنند. این واکسیناسیون بخشی از استانداردهای کیفی مراقبت در مراکز دیالیز نیز محسوب می شود.

• اروپا: در اروپا، میزان واکسیناسیون بیماران دیالیزی در کشورهای مختلف متفاوت است. طبق یک نظرسنجی در سال 2017، نرخ واکسیناسیون در این بیماران بین 50% تا 90% متغیر بوده است که بستگی به سیستم های بهداشتی و تبلیغات واکسیناسیون در هر کشور دارد.

• کانادا: در کانادا نیز نرخ واکسیناسیون آنفولانزا در بیماران دیالیزی بالاست و تخمین ها نشان می دهد که این میزان بالای 80% است. کمپین های بهداشت عمومی که بر گروه های آسیب پذیر مانند بیماران دیالیزی متمرکزند، نقش مهمی در این امر دارند.

• سایر مناطق: در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط، اطلاعات درباره نرخ واکسیناسیون بیماران دیالیزی محدود است. اما به طور کلی، تلاش های واکسیناسیون در این مناطق کمتر است، که به دلیل محدودیت منابع و دسترسی کمتر به مراقبت های بهداشتی است.

اثربخشی واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی:

واکسن آنفولانزا همچنان یکی از مهمترین اقدامات پیشگیرانه برای بیماران دیالیزی است، اما پاسخ ایمنی این بیماران نسبت به واکسن ممکن است نسبت به افراد سالم کمتر باشد. یافته های پژوهشی در این زمینه نشان می دهد:

• پاسخ ایمنی :مطالعات نشان داده اند که بیماران دیالیزی ممکن است پاسخ ایمنی ضعیف تری به واکسن آنفولانزا داشته باشند. اگرچه واکسن همچنان مفید است، اما میزان اثربخشی آن در ایجاد آنتی بادی های محافظتی در این بیماران می تواند کمتر باشد.

• کاهش عوارض : حتی با وجود پاسخ ایمنی ضعیف تر، واکسیناسیون آنفولانزا در بیماران دیالیزی منجر به کاهش خطر عوارض جدی، از جمله بستری شدن در بیمارستان و مرگ، می شود. مطالعات نشان داده اند که واکسیناسیون میتواند تا 20-30 درصد از میزان مرگ و میر بیماران دیالیزی در طول فصل آنفولانزا بکاهد.

• دوزهای تقویتی و راهبردها : برخی تحقیقات نشان داده اند که دوزهای بالاتر واکسن یا استفاده از دوزهای تقویتی ممکن است بهبود ایمنی در بیماران دیالیزی را به دنبال داشته باشد، اگرچه این راهبردها همچنان در مراحل آزمایشی قرار دارند.

پروتکل های تزریق واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی

• زمان بندی مناسب تزریق واکسن آنفولانزا: واکسن آنفولانزا باید سالانه تزریق شود، زیرا سویه های ویروس آنفولانزا هر ساله تغییر می کنند. بهترین زمان برای دریافت واکسن آنفولانزا در فصل پاییز است (معمولا از اوایل مهر تا اواخر آبان). دریافت واکسن قبل از شروع فصل سرما، بهترین شانس محافظت از بدن در برابر ویروس آنفولانزا را فراهم می کند.

• نوع واکسن مناسب برای بیماران دیالیزی: بیماران دیالیزی باید از واکسن های غیرفعال یا تزریقی Inactivated Influenza Vaccine – IIV استفاده کنند. واکسن های فعال ضعیف شده مانند واکسن های استنشاقی برای بیماران با ضعف سیستم ایمنی توصیه نمی شود، زیرا ممکن است باعث بروز عوارض جدی شوند.

• دوز واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی: دوز واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی معمولا همانند سایر افراد است. با این حال، برخی بیماران با توجه به شرایط خاص ممکن است به دوز بیشتری نیاز داشته باشند. پزشک معالج با توجه به وضعیت بیمار، تصمیم میگیرد که آیا دوز اضافی یا واکسن تقویتی نیاز است یا خیر.

• نظارت پس از تزریق واکسن در بیماران: بیماران دیالیزی پس از تزریق واکسن باید تحت نظارت پزشک یا کادر درمان قرار گیرند. در صورتی که واکنش های حساسیتی یا عوارض جانبی رخ دهد، سریعا باید اقدامات درمانی مناسب صورت گیرد.

تزریق واکسن آنفولانزا در جلسات دیالیز

یکی از نکات مهم درباره تزریق واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی، انجام آن در طی جلسات دیالیز است. برخی از مراکز دیالیز به بیماران این امکان را می دهند که واکسن را در طی جلسات دیالیز خود دریافت کنند. این روش مزایایی دارد:

• نظارت مستقیم توسط کادر درمان:این موضوع کمک میکند تا بیمار در صورت بروز واکنش های احتمالی بلافاصله تحت درمان قرار گیرد.

• تسهیل فرآیند دریافت واکسن: بیماران نیاز ندارند که به صورت جداگانه به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.

• برنامه ریزی بهتر: کادر درمان می توانند با برنامه ریزی منظم، واکسیناسیون بیماران دیالیزی را در زمان مناسب انجام دهند.

عوارض جانبی واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی

بیشتر افراد، از جمله بیماران دیالیزی، واکسن آنفولانزا را بدون عوارض جدی دریافت می کنند. اما برخی عوارض ممکن است رخ دهد:

１.عوارض موضعی:درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق شایعترین عوارض هستند که معمولا پس از چند روز برطرف می شوند.

２.تب خفیف: برخی بیماران ممکن است تب خفیف داشته باشند که معمولا پس از ۱ تا ۲ روز از بین میرود.

３.واکنش های آلرژیک:در موارد نادر، واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) ممکن است رخ دهد. این موضوع به ویژه در بیمارانی که به تخم مرغ آلرژی دارند، مهم است. برخی واکسن ها با استفاده از تخم مرغ تولید می شوند و بنابراین باید با دقت بیشتری انتخاب شوند.

４. ضعف و خستگی: بیمارانی که به دلیل دیالیز دچار ضعف جسمی هستند، ممکن است پس از تزریق واکسن احساس خستگی بیشتری کنند.

موارد منع تزریق واکسن آنفولانزا در بیماران دیالیزی

برخی از بیماران دیالیزی ممکن است شرایطی داشته باشند که نیاز به ملاحظات خاصی برای تزریق واکسن داشته باشند. این شرایط شامل:

• آلرژی شدید به واکسن های قبلی:بیمارانی که به واکسن آنفولانزا یا مواد موجود در آن واکنش شدید نشان داده اند، ممکن است نیاز به مشاوره دقیق با پزشک داشته باشند.

• تب یا عفونت فعال:در صورت وجود تب یا عفونت، تزریق واکسن ممکن است به تعویق بیفتد.

واکسن آنفولانزا یکی از مؤثرترین راه ها برای پیشگیری از عوارض جدی آنفولانزا در بیماران دیالیزی است. بیماران دیالیزی باید حتما هر ساله واکسن آنفولانزا را تحت نظر پزشک خود دریافت کنند. مراقبت از سیستم ایمنی ضعیف این بیماران با واکسیناسیون میتواند به پیشگیری از بیماری های عفونی خطرناک کمک کند و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.

نرم افزار Diasys و واکسیناسیون بیماران

نرم افزار دیاسیس یک سیستم پیشرفته الکترونیکی است که به طور ویژه برای مدیریت و بهبود کیفیت درمان بیماران دیالیزی طراحی شده است. این نرم افزار به بیماران و کادر درمانی کمک می کند تا فرآیندهای درمانی، از جمله واکسیناسیون، به شکل منظم و کارآمدتری انجام شوند. در ادامه، به بررسی نقش این نرم افزار در پوشش واکسیناسیون بیماران میپردازیم:

مدیریت و برنامه ریزی واکسیناسیون

یکی از ویژگی های برجسته نرمافزار دیاسیس، قابلیت پیگیری و برنامه ریزی دقیق واکسیناسیون بیماران است. این نرم افزار به تیم درمانی و بیماران یادآوری می کند که زمان واکسیناسیون آنها فرا رسیده است. به این ترتیب، بیماران دیالیزی که به دلیل نارسایی کلیوی نیاز به واکسیناسیون های منظم دارند، هیچ واکسنی را از دست نمی دهند.

دیاسیس و پیگیری تاریخچه واکسیناسیون

نرم افزاردیاسیس اطلاعات کاملی از تاریخچه واکسیناسیون هر بیمار در خود ذخیره می کند. این اطلاعات شامل نوع واکسن، تاریخ تزریق، و عوارض احتمالی آن است. با دسترسی آسان به این داده ها، پزشکان و کادر درمان می توانند برنامه های واکسیناسیون بیمار را به شکل دقیق تری پیگیری کرده و بر اساس شرایط خاص بیمار، واکسن های مناسب را تجویز کنند.

یادآوری خودکار به بیماران و کادر درمان

یکی از مشکلات رایج در درمان های طولانی مدت، فراموشی بیماران برای دریافت واکسن های دورهای است. نرم افزار دیاسیس با ارسال پیام های یادآوری به بیماران و کادر درمان، از فراموش شدن زمان تزریق واکسن ها جلوگیری می کند. این ویژگی به بیماران دیالیزی کمک می کند که در فصل هایی مانند پاییز، واکسن های ضروری مثل واکسن آنفولانزا را به موقع دریافت کنند.

هماهنگی بین تیم های درمانی

نرم افزار دیاسیس بستری فراهم می کند که پزشکان، پرستاران، و تیم های درمانی بتوانند به صورت همزمان به اطلاعات بیمار دسترسی داشته باشند. این هماهنگی باعث می شود که فرآیند تزریق واکسن به شکل روان تر و کارآمدتری انجام شود. به ویژه برای بیماران دیالیزی که ممکن است در چندین مرکز درمانی تحت درمان باشند، این هماهنگی اهمیت ویژه ای دارد.

بهبود آگاهی بیماران از اهمیت واکسیناسیون

نرم افزار دیاسیس به بیماران اطلاعات دقیق و بروزی درباره واکسن ها و اهمیت آنها می دهد. این ویژگی به بیمار کمک می کند تا بهتر متوجه شود که چرا باید واکسیناسیون های دورهای را جدی بگیرد. با افزایش سطح آگاهی، بیماران تمایل بیشتری به دریافت واکسن ها و مراقبت های پیشگیرانه خواهند داشت.

ثبت و گزارش دهی عوارض جانبی واکسن ها

در صورتی که بیمار پس از دریافت واکسن دچار عوارض جانبی شود، نرم افزار دیاسیس این اطلاعات را ثبت کرده و به کادر درمانی گزارش می دهد. این ویژگی به پزشکان کمک می کند تا با دقت بیشتری وضعیت بیمار را پیگیری کرده و در صورت لزوم اقدامات درمانی مناسبی انجام دهند.

بهینه سازی تزریق واکسن در جلسات دیالیز

نرم افزار دیاسیس به مراکز دیالیز این امکان را میدهد که واکسیناسیون بیماران را همزمان با جلسات دیالیز برنامه ریزی کنند. این امر باعث کاهش رفت وآمد اضافی بیماران به مراکز درمانی و تسهیل در فرآیند تزریق واکسن ها میشود. همچنین، به دلیل نظارت مستقیم پزشکان در حین جلسات دیالیز، واکسیناسیون ایمن تر و با دقت بیشتری انجام می شود.

کلام آخر

واکسن آنفولانزا یک ابزار مهم برای پیشگیری از این بیماری و کاهش عوارض شدید آن است. اگرچه ممکن است برخی عوارض جانبی خفیف داشته باشد، اما مزایای آن به مراتب بیشتر از خطرات آن است. با دریافت واکسن، هم از خودتان و هم از جامعه تان محافظت می کنید. در این میان نرم افزار الکترونیکی دیاسیس هم با ویژگی های منحصر به فرد خود نقش مهمی در مدیریت واکسیناسیون بیماران دیالیزی ایفا می کند. از یادآوری های خودکار گرفته تا ثبت تاریخچه و هماهنگی میان کادر درمان، این نرم افزار به بهبود کیفیت مراقبت های درمانی پیشگیری از بیماری های عفونی کمک می کند. در نهایت، استفاده از این ابزارها به افزایش سطح سلامت و کیفیت زندگی بیماران دیالیزی منجر خواهد شد.

پیشنهادات نهایی

• با پزشک خود مشورت کنید:اگر در مورد واکسن آنفولانزا نگرانی دارید یا به بیماری های مزمن مبتلا هستید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• هر سال واکسن بزنید:ویروس های آنفولانزا هر سال تغییر می کنند، بنابراین مهم است که هر سال واکسن جدید را دریافت کنید.

• رعایت نکات بهداشتی:علاوه بر واکسن، رعایت اصول بهداشتی مانند شستن دست ها و استفاده از ماسک میتواند در جلوگیری از شیوع آنفولانزا مؤثر باشد.

منابع:

World Health Organization (WHO)

Centers for Disease Control and Prevention (CDC)

Sanofi Pasteur: A global leader in vaccine production

Serum Institute of India

GlaxoSmithKline (GSK)