رابطه کم خونی و نارسایی کلیه

مقدمه:

مطلبی که در این ماژول به آن می پردازیم در مورد کم خونی است. اینکه کم خونی چیست و با بیماری کلیه چه ارتباطی دارد. همچنین یاد می گیرید که آیا دچار کم خونی هستید و در صورت ابتلا چه کاری از دست شما برمیاید؟

اگر مبتلا به کم خونی هستید، این بخش به شما کمک می کند احساس بهتری داشته باشید.در پایان این بخش یک جمع بندی کامل برای شما خواهیم داشت. برنامه ای که به شما در یادآوری هر آنچه آموخته اید، کمک خواهد کرد. آیا در هفته گذشته احساس خستگی بیش از حدی کرده اید؟ اگر این مشکل در شما وجود دارد، به پزشک خود بگویید. ممکن است این کار به بهبودی شما کمک کند.

شما ممکن است خستگی را به عنوان یک علامتی که با پزشک خود در میان بگذارید، در نظر نگیرید. اما اگر این خستگی ناشی از کم خونی باشد پزشک می تواند به شما کمک کند.در مورد انجام آزمایش خون برای تشخیص کم خونی سوال کنید. در این ماژول، ما به شما خواهیم گفت که این تست ها چه هستند؟

اگر کم خونی دارید، وظیفه شما این است:

• به احساس خود توجه کنید و با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.

• در مورد آزمایشات خود برای تشخیص کم خونی اطلاعات کسب کنید.

• گزینه های درمانی خود را بشناسید.

• از دستورات پزشک و آنچه که به شما توصیه می کند پیروی کنید.

کم خونی چیست؟

خون حاوی سلول های زیادی است. با کم خونی، سلول های قرمز بسیار کمی دارید. وظیفه گلبول های قرمز رساندن اکسیژن از ریه ها به سایر سلول ها است. این وظیفه آنقدر حیاتی است که ما 2 تا 3 تریلیون گلبول قرمز در بدن داریم. فقدان گلبول قرمز کافی ما را به سمت کم خونی می برد و می تواند باعث خستگی، ضعف و فقدان انرژی در فرد شود. کودکان با کم خونی ممکن است به کندی رشد مواجه شوند، زیرا سلول های آن ها کمبود اکسیژن دارند.

در اینجا لیست طولانی تری از علائمی است که می تواند به دلیل کم خونی باشد. مواردی را که در حال حاضر دارید بررسی کنید:

• خستگی/ فقدان انرژی

• من همیشه خسته ام.

• من همیشه احساس سرما می کنم، حتی وقتی دیگران گرم هستند.

• تنگی نفس یا درد قفسه سینه دارم.

• پوست، لثه ها و یا بستر ناخن های دست من رنگ پریده هستند.

• تمرکز فکری ندارم.

• احساس سرگیجه یا ضعف دارم.

• سردرد دارم.

• پاهای من احساس ضعف می کنند.

• چرخه قاعدگی من تغییر کرده است.

• دچار مشکل نعوظ هستم.

• سایر علائم

کم خونی می تواند انرژی شما را برای کار، دویدن یا پیاده روی کاهش دهد. می تواند بر حافظه شما تاثیر بگذارد. همچنین می تواند باعث شود که در هنگام بلند شدن دچار سرگیجه شوید. برخی افراد شغل خود را از دست می دهند در حالی که آن ها علت این همه خستگی و اینکه امکان درمان وجود دارد را نمی دانند.

علت کم خونی چیست؟

گلبول های قرمز توسط سلول های بنیادی در مغز استخوان بدن شما ساخته می شوند. هر گلبول قرمز فقط چند ماه زندگی می کند، بنابراین شما به طور مداوم به گلبول های جدید نیاز دارید. وقتی گلبول های قرمز شما کم می شود، مغز استخوان شما پیامی برای ساختن بیشترگلبول دریافت می کند. این پیام به شکل یک هورمون است اریتروپویتین (-a-rith-ro po'-uh-tin) یا EPO، که توسط کلیه های سالم ساخته و ارسال می شود.

هنگامی که عملکرد کلیه شما کاهش می یابد، مواد زائد در خون شما تجمع پیدا می کنند. برخی از این مواد زائد سمی هستند و باعث می شوند عمر گلبول های قرمز کمتر از حد معمول شود. در همان زمان، کلیه های شما ممکن است EPO کمتری تولید کنند. با EPO کمتر (یا بدون آن)، مغز استخوان شما صدای فراخوان تولید بیشتر سلول های قرمز خون را نمی شنود. کافی نبودن EPO یکی از دلایل کم خونی زمانی که بیماری کلیوی دارید، محسوب می شود.

اکثر افرادی که کلیه های شان از کار می افتد کم خونی دارند. اگر شما مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک یا PKD هستید ممکن است کم خون نشوید و مشکلات زود شروع می شود. زمانی که عملکرد کلیه 45% حد طبیعی باشد، سطح EPO شما شروع به کاهش می کند. همانطور که عملکرد بیشتری از دست می دهید، EPO کمتری تولید می کنید.

یک دلیل کلیدی دیگری برای کم خونی وجود دارد: نبود آهن کافی. آهن سنگ بنای مغز استخوان برای ساخت گلبول های قرمز شماست که به آن نیاز دارد. کلمه هموگلوبین از ریشه کلمه هم می آید که به معنی آهن است. آهن بخشی از هموگلوبین است. شما به EPO و آهن برای ساخت گلبول های قرمز نیاز دارید. بدن شما با آهن به عنوان یک فلز گرانبها برخورد می کند. تلاش می کند تا جایی که می تواند آهن را دوباره استفاده کند. بنابراین، بدن از آهن گلبول های قرمز قدیمی شما پس از تجزیه برای ساخت گلبول های قرمز جدید استفاده می کند. اما، وقتی کلیه های شما خوب کار نمی کنند، بدن شما نمی تواند آهن زیادی را چه از طریق رژیم غذایی ویا بازجذب مجدد به دست بیاورد.

وقتی از طریق آزمایشات ، دیالیز، جراحی یا خونریزی خون از دست می دهید، می تواند کم خونی را بدتر کند. با همودیالیز 5-2 لیتر خون دریک سال از دست می دهید. در واقع، شما در هر بار 7-5 میلی گرم آهن از دست می دهید. وقتی کمبود خون دارید،هر قطره خون مهم شمرده می شود. آهن بسیار کم می تواند به شما آسیب برساند، اما ذخیره آهن بیش از حد اضافی در بدن شما هم همینطور است. با مصرف آهن بیش از نیاز بدن:

• خطر ابتلا به عفونت یا حتی سرطان افزایش می یابد.

• بیماری های قلبی و عروقی را تشدید می کند.

• به کبد آسیب می رسد.

مانند بسیاری از چیزهای دیگر، شما به مقدار آهن مشخصی در بدن نیاز دارید. حقایقی درباره آهن:

برخی غذاها آهن زیادی دارند:

انواع جگر، غلات غنی شده با آهن، گوشت گاو، مرغ، لوبیا چشم بلبلی. برخی از این مواد ممکن است انتخاب های خوبی برای کسانی که تحت دیالیز قرار می گیرند، نباشند. قبل از مصرف این غذاها با پزشک خود یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

• اگر آهن را با قهوه یا رژیم غذایی پر فیبر مصرف می کنید، کمتر آهن را جذب خواهید کرد.

• قرص آهن یا ویتامین های حاوی آهن علت شماره یک مرگ و میر ناشی از مسمومیت در کودکان زیر 6 سال هستند. قرص های آهن را دور از دسترس کودکان نگه دارید.

• از هر 200 تا 300 نفر یک نفر هموکروماتوز دارد. این مشکل ژنتیکی باعث می شود آهن زیادی در خون انباشته می شود و درمان آن برداشت مقداری خون از بدن بیمار است.

آزمایشات کم خونی:

اولین مرحله که مشخص کننده کم خونی است، آزمایشات خون شماست. خون برای آزمایش برای موارد زیر گرفته می شود:

هموگلوبین:

که یک پروتئین مبتنی بر آهن است که به گلبول های قرمز، رنگ قرمز و شکل گرد می دهد. زمانی که سطح هموگلوبین پایین است، گلبول های قرمز خون شما رنگ پریده و ناهموار هستند. آنها نمی توانند اکسیژن زیادی به سلول های شما برسانند.

هماتوکریت:

درصدی از خون شما که از گلبول های قرمز تشکیل شده است.

شمارش رتیکولوسیت:

سرعت ساخت گلبول های قرمز خون را تعیین می کند. تعداد گلبول قرمز شما در 2 روز گذشته را نمایش می دهد.

سطوح آهن:

در این مورد بعدا بحث خواهیم کرد.

در مرحله بعدی پزشک ممکن است مدفوع شما را مورد بررسی قرار دهد. آزمایش خون مخفی (پنهان) می تواند تشخیص دهد که آیا شما در حال از دست دادن خون از طریق روده هستید یا خیر. شما ممکن است بتوانید این آزمایش را در خانه انجام دهید. بنابراین مراحلی را که به شما گفته شده است دنبال کنید تا به نتیجه درست برسید.

آزمایشات تشخیص کم خونی:

پزشک برای بررسی اینکه آیا شما کم خونی دارید، آزمایش خون را تجویز می کند. این آزمایش، شمارش کامل سلول های خون یا CBC نامیده می شود.

CBC شامل دو بخش برای بررسی دنبال کم خونی است:

هموگلوبین Hgb یا Hb که محدوده نرمال عبارت است از:

• 18-14 گرم در دسی لیتر برای مردان سالم

• 16-12 گرم در دسی لیتر برای زنان سالم

• 12-10 گرم در دسی لیتر برای مردان و زنان با بیماری کلیوی به جز بیمارانی که مبتلا به کلیه پلی کیستیک یا PKD هستند و ممکن است در این بیماران افزایش هموگلوبین وجود داشته باشد.

هماتوکریت Hct که محدوده نرمال این آزمایش عبارت است از:

• 50-40% برای مردان سالم

• 44-36% درصد برای زنان سالم

• 36-33% درصد برای مردان و زنان با بیماری کلیوی

با بررسی این آزمایشات پزشک شما می تواند بگوید که آیا شما کم خونی دارید یا خیر و اگر مبتلا به کم خونی هستید، این آزمایشات به راهنمایی درمان شما کمک می کند. در مورد نتایج آزمایشات خود سوال کنید. آگاهی شما، بخشی از حضور فعال در روند درمان محسوب می شود. این آگاهی به شما کمک می کند با تیم درمان خود مشورت کنید. هموگلوبین وهماتوکریت در افراد تحت دیالیز:

آیا متوجه شده اید که محدوده Hgb و Hct وقتی کلیه ها خوب کار نمی کنند، پایین تر است؟ برخی از مطالعات خطر بیشتری برای سکته مغزی یا حملات قلبی در سطوح بالاتر ناشی از ESA نشان داده اند. با پزشک خود در مورد احساسات خود صحبت کنید.

تست آهن نشان می دهد که چه مقدار و چه نوع آهن در خون شما وجود دارد:

• فریتین یا سرم فریتین

• اشباع ترانسفرین (TSAT)

ابتدا به فریتین خواهیم پرداخت. از آنجایی که آهن برای گلبول های قرمز بسیار حیاتی است، بدن شما راهی برای ذخیره دارد. آهن اضافی که شما به آن نیاز ندارید، در پروتئینی به نام فریتین ذخیره می شود. آزمایش بررسی فریتین نشان می دهد چه میزان آهن در بدن شما ذخیره شده است. این تست همچنین میزان التهاب بدن شما را هم نشان می دهد.

• محدوده طبیعی 300-30 نانوگرم در میلی لیتر است.

• در افراد تحت دیالیز بیشتر از 200 نانوگرم در میلی لیتر است.

به یاد داشته باشید، مقداری آهن ذخیره شده مناسب است، اما افزایش بیش از حد آن خوب نیست. آهن می تواند در سلول های شما انباشته شده و باعث آسیب یا حتی مرگ شود. آهن اضافی می تواند به کبد یا قلب آسیب برساند. همچنین می تواند منجر به عفونت یا سرطان شود. مراقب سطح فریتین خود باشید و مطمئن باشید بیش از حد مجاز نیست.

به ترانسفرین به عنوان یک تاکسی فکر کنید که آهن را از طریق خون به مغز استخوان، جایی که شما به آن نیاز دارید انتقال می دهد. هر مولکول می تواند ترانسفرین دو مولکول آهن بر عهده بگیرد. تست TSAT می تواند نشان دهد که آیا بدن شما می تواند آهن کافی را حرکت دهد. محدوده نرمال برا ی TSAT بیشتر از 20% است. پزشک سطح آن را در حد ایمن برای شما حفظ می کند.

کم خونی و قلب شما:

با کم خونی، عضلات شما همیشه نیازمند اکسیژن می شوند!! برای انجام کارها تلاش بیشتری نسبت به آنچه قبلا انجام می دادید لازم است که می تواند شما را خسته کند. اگر آنقدر خسته شده اید که نمی توانید از پله ها بالا بروید، می توانید به پاهایتان استراحت بدهید. ولی شما نمی توانید به قلب خود استراحت دهید. قلب برای زنده نگه داشتن شما با ید هر ثانیه یک بار ضربان داشته باشد. در واقع قلب، زمانی که شما کم خونی دارید باید سخت تر کار کرده و خون را سریعتر پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن را جبران کند.

کمبود اکسیژن می تواند به عضلات آسیب برساند. فیبروز بافت عضله قلبی به عنوان بخشی از تلاش برای رفع این آسیب، رخ می دهد. فیبروز می تواند بطن چپ حفره اصلی قلب اصلی شما را بزرگ و سفت کند. سفت شدن پمپاژ خون را سخت تر خواهد کرد و هیپرتروفی بطن چپ یا LVH نامیده می شود. (هیپرتروفی به معنای بزرگ شده است). زمانی که کلیه ها از کار میافتند، تقریبا 75% افراد دچار نارسایی قلبی می شوند. مشکلات قلبی یکی از دلایل اصلی وعامل اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به نارسایی کلیه است. خبر خوب این است که کم خونی بااریتروپوئیتین EPO و آهن قابل درمان است و در ادامه به آن می پردازیم.

ESAsدر درمان کم خونی:

در 1989، اولین شکل اریتروپویتین دست ساز برای درمان کم خونی افرادی که دیالیز می شوند، تولید شد. این دارو Epogen یا EPO نام داشت،EPO چند هفته طول می کشد تا اثرکند. زمانی که تاثیر بگذارد، بدن شما گلبول قرمز می سازد. داروهایی مانند EPO در واقع عوامل محرک تولید گلبول قرمز در خون هستند.

سلولی ESA های امروزی عبارتند از:

• فقط برای دیالیز EPOGEN (Epoetin alfa)

• بیماران با نارسایی مزمن کلیوی بدون درمان دیالیز EPOGEN همان PROCRIT (Epoetin alfa)

• آرانسپ (داربپوئتین آلفا) برای هر دوگروه

• متوکسی پلی اتیلن گلیکول اپوئتین بتا برای هر دو گروه Mircera

ESA ها به کاهش خستگی کمک می کنند. آنها می توانند اشتها و انرژی شما را تقویت کرده و به حافظه شما کمک می کنند. برخی از افراد ترجیح می دهند ESA خود را با تزریق وریدی دریافت کنند. ولی هنگامی که دارو از طریق زیر جلدی تجویز می شود، ممکن است کمی حس درد ایجاد کند و دردناک تر باشد، اما باعث حفظ گلبول قرمز در سطوح پایدارتر، با فراز و نشیب کمتری می شود. در همودیالیز، می توانید ESA را از طریق تزریق داخل ست دیالیز دریافت کنید که هیچ دردی وجود ندارد، اما ممکن است مانند تزریق زیر جلدی عمل نکند.

اگر ESA مصرف می کنید، دوز مصرفی خود را بدانید واینکه چه زمانی و چگونه باید آن را مصرف کنید. اگر سطح آهن شما پایین باشد، ESA به تنهایی نمی تواند به شما کمک کند. همانطور که آموخته اید، ESA ها به آهن نیاز دارند تا خوب کار کند. خوردن غذاهای غنی از آهن، مانند گوشت قرمز، سبزیجات برگ دار و جگر یکی از راه های به دست آوردن آهن است. پختن غذا در تابه چدنی نیز موثر است. اما اگر آهن به خوبی از طریق غذا و دستگاه گوارش جذب نمی شود. ممکن است پزشک برای شما آهن تجویز کند.

آهن در درمان کم خونی:

تا این اواخر، تنها دو راه وجود داشت. مزایا و معایب هر کدام از مکمل های آهن در زیر ذکر شده است:

آهن خوراکی:

قرص و شربت آهن کم هزینه و راحت در دسترس هستند و انتخاب های زیادی وجود دارد. آهن خوراکی در دیالیز زیاد استفاده نمی شود چون اشکالاتی دارد:

• آهن از راه خوراکی می تواند معده شما را ناراحت و شما را دچار یبوست کند.

• ممکن است فراموش کنید که آن را مصرف کنید و آهن مورد نیاز بدن را دریافت نکنید.

• شربت یا قطره آهن می تواند دندان های شما را لکه دار کند این وضعیت ممکن است در صورت توقف دارو برطرف شود.

• آهن می تواند با داروهای دیگر واکنش نشان دهد، بنابراین پیدا کردن یک زمان مناسب از روز برای مصرف آن مشکل است. مصرف قرص ها در شب ممکن است مشکلات گوارشی ایجاد کند.

• اگر همودیالیز می شوید، ممکن است نتوانید آهن مورد نیاز را به صورت خوراکی دریافت کنید. شما 5 الی 7 میلی گرم آهن در هر درمان دیالیز از دست می دهید.

پزشک ممکن است برای شما آهن وریدی تجویز کند. اگر شما تحت درمان با همودیالیز هستید، دستورالعمل ها توصیه می کنند این شکل از آهن به جای اشکال خوراکی تجویز شود. با آهن تزریقی شما نیاز به دریافت آهن خوراکی ندارید. معمولا آهن در ست دیالیز بصورت آهسته تزریق می شود. آهن وریدی نیز دارای معایبی است:

• آهن (آزاد) می تواند به شما آسیب برساند. هر مولکول آهن IV یک پوسته قندی در اطراف خود برای محافظت دارد. این پوسته باعث می شود که آهن به کبد و طحال رفته تا پوسته آن را برداشت شود.

• وقتی همودیالیز می کنید، کبد و طحال شما ممکن است به اندازه کافی خوب عمل نکند. بیشتر آهن خارج شده از پوسته قند در این اندام ها گرفتار می شود. فقط 6-2% از آهن وریدی، فرصتی برای رفتن به مغز استخوان شما برای ساخت گلبول های قرمز خواهد داشت. بقیه در کبد شما ذخیره می شود.

• از آنجایی که آهن وریدی به خوبی جذب نمی شود، افزایش نیاز به دریافت آن اغلب می تواند منجر به دریافت زیاد آهن شود. اضافه بار آهن اضافی می تواند در بدن شما جمع شده و مسمومیت کبدی ایجاد می کند.

• آهن وریدی می تواند فریتین (آهن ذخیره شده) شما را افزایش دهد. سطح زیادی آهن حتی می تواند باعث التهاب شود.

• استفاده از آهن وریدی با افزایش بیشتر خطر ابتلا به عفونت در کسانی که دیالیز می شوند، مرتبط است.

• ممکن است طعم فلز یا آلومینیوم در دهان خود احساس کنید.

توجه: آهن وریدی می تواند باعث ایجاد واکنش آلرژیک شدید تهدید کننده زندگی شود. این واکنش می تواند در هر زمانی شروع شود، حتی اگر شما بارها از آهن استفاده کرده باشید. بنابراین، آهن وریدی برای تجویز در منزل، بهیچ وجه ایمن نیست. شما باید دارو را در کلینیک ویا مرکز درمانی دریافت کنید که دارای کارکنان آموزش دیده و یک "ترالی اورژانس" است. پرستار ممکن است به شما یک دوز تست کوچک در هر بارتزریق کند. در صورت خس خس سینه یا تنگی نفس، احتمال واکنش به دارو وجود دارد. بنابراین در مراکز درمانی، داروها و تجهیزات لازم در دسترس است تا به شما کمک کند.

منبع:

Kidney School