آیا بیماران دیالیزی همچنان می توانند از رابطه جنسی لذت ببرند؟
مشکلات جنسی و سکس در بیماران دیالیزی
مهم است به یاد داشته باشیم که افراد مبتلا به نارسائی کلیه می‌توانند از ازدواج‌های سالم و روابط معنادار برخوردار باشند. آنها می‌توانند عاشق شوند، از خانواده‌ها مراقبت کنند و روابط جنسی داشته باشند. حفظ صمیمیت با افرادی که دوستشان دارید اهمیت دارد. این چیزی است که همه نیاز دارند.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که جنسیت فقط به رابطه جنسی اشاره دارد. اما جنسیت شامل چیزهای زیادی است، مانند لمس، آغوش گرفتن یا بوسیدن. این شامل احساسات شما، نحوه ارتباط داشتن، و تمایل شما به نزدیک شدن به کسی دیگر است.
زمینه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانند بر جنسیت شما تأثیر بگذارند اگر بیماری کلیه یا نارسائی کلیه دارید - هورمون‌ها، عصب‌ها، سطح انرژی، حتی داروها می توانند توانایی جنسی شما را تحت تاثیر قرار بدهند اما همچنین اقداماتی وجود دارد که شما و تیم بهداشتی خود می‌توانید برای مقابله با این تغییرات انجام دهید. نترسیده برای پرسیدن سوالات خود و همچنین درخواست کمک از پزشک و پرستار بخش دیالیز خود نترسید و حتما ابهامات خود را بدون هر گونه خجالتی با آنها در میان بگذارید.
اگر علاقه به رابطه جنسی از بین برود چه اتفاقی می‌افتد؟
علاقه شما به جنسیت ممکن است هنگامی که شما دچار بیماری کلیه یا نارسائی کلیه می‌شوید تغییر کند. در ابتدا، ممکن است کمتر علاقه به سکس داشته باشید چون شما نیاز به انرژی زیادی دارید تا با تغییرات فیزیکی و احساسی ناشی از بیماریتان مقابله کنید. به مرور زمان، علاقه شما ممکن است به حالت عادی بازگردد.
بعضی از بیماران ممکن است سختی بیشتری در داشتن یا حفظ یک انگشته‌کشی (انتصاب) داشته باشند. این امر بسیار متداول در موارد شکست کلیه است. این ممکن است ناشی از عوارض جانبی داروها، انباشت مواد سمی در خون که ممکن است به کمال نزدیک حذف نشوند، یا امور دیگر باشد. بسیاری از این مشکلات قابل درمان هستند. نترسیده از پرسش کردن یا از یک حرفه‌ای در حوزه بهداشت کمک خواسته واقعی.
احساسات همچنین می‌توانند بر عملکرد جنسی تأثیر بگذارند. این شامل استرس، افسردگی، عصبی بودن، ترس از ناتوانی یا مرگ، مشکلات ازدواج و مسائل دیگر می‌شود. برای برخی از افراد، داشتن بیماری کلیه ممکن است تغییرات فیزیکی‌ای را به همراه داشته باشد که ممکن است باعث کاهش جذابیت شان شود. این هم ممکن است بر روی علاقه به جنسیت تأثیر بگذارد. افرادی که متوجه می‌شوند که زندگی جنسی آنها دارد تغییر می‌کند، باید با پزشک یا کارشناس اجتماعی صحبت کنند. بسیاری از این مشکلات قابل درمان هستند.
آیا رابطه جنسی برای بیماران کلیه ضرری ندارد؟
برخی از بیماران و شریکانشان ممکن است نگران باشند که فعالیت جنسی ممکن است باعث مرگ بیمار شود یا به دسترسی به دیالیز یا کلیه پیوندی آسیب برساند. برای بیماران کلیه هیچ محدودیتی لازم نیست. اگر فعالیت جنسی فشار یا تنشی به محل دسترسی نیازی نداشته باشد، آسیبی ایجاد نخواهد کرد. ترس ممکن است باعث شود که مردم به‌طور نادرست از فعالیت جنسی خودداری کنند.
بعد از دریافت پیوند کلیه، مهم است که صبر کنید تا جای زخم آغاز به شفا یابد. پس از اینکه پزشک شما می‌گوید که امکان ادامه فعالیت جنسی وجود دارد، نیازی به نگرانی از آسیب به کلیه پیوندی نیست.
برای برخی از افراد، رابطه جنسی امکان‌پذیر نیست. برخی ممکن است احساس کنند که جنسیت همانقدر مهم نیست که قبلاً بوده است. فعالیت‌هایی مانند لمس کردن، آغوش زدن و بوسیدن احساسات گرمایی و نزدیکی را ایجاد می‌کنند حتی اگر رابطه جنسی در آن دخیل نشود. مشاوران جنسی حرفه‌ای می‌توانند روش‌های جایگزین را توصیه کنند.
چگونه می‌توانم بفهمم که مشکلات جنسی به علت عوامل جسمی هستند یا عاطفی؟
برای این منظور، نیاز به گرفتن تاریخچه پزشکی، روان‌شناختی و جنسی شما و شریکتان دارید. داروها برای عوارض جانبی جنسی بررسی شوند و اگر امکان دارد تغییر داده شوند. آزمون‌های خون باید شامل اندازه‌گیری سطوح هورمونی و سطوح گلوکز خون جهت بررسی دیابت باشند. بیماران ممکن است جهت بررسی تأثیر عصب‌ها و عرق‌رسانی به اندام تناسلی و امکان ایجاد انگشته‌کشی بررسی شوند. اگر مشکل جسمی پیدا نشود، باید به دلایل عاطفی فکر شود.
اگر مشکل جسمی باشد چه باید کرد؟
چندین گزینه برای افرادی که انگشته کشی (انتصاب) پیدا نمی‌کنند یا نمی‌توانند آن را حفظ کنند، در دسترس است. جراحی پیوند کله کلیه، ساختارهای قابل فشار یا نیمه سفتی را در داخل کله کلیه قرار می‌دهد. در برخی موارد، جراحی ممکن است جریان خون به کله کلیه را بهبود بخشد. اگر از جراحی استقبال نمی‌کنند، ممکن است هورمون‌ها تجویز شود. داروهای خوراکی و تزریقی می‌توانند انگشته‌کشی ایجاد کنند. دستگاه‌های جذب خارجی می‌توانند کله کلیه را به اندازه کافی سفت کنند تا رابطه جنسی برقرار شود، اما نیاز به زمان و قدرت دست دارند. پزشکانی که دارای آموزش ویژه در زمینه ناتوانی جنسی هستند، می‌توانند اطلاعاتی در مورد همه گزینه‌ها، مزایا، معایب و عوارض جانبی آنها ارائه دهند.
واژین‌ها معمولاً دارای کمترین تراقی واژینی هستند و ممکن است در طی فعالیت جنسی درد داشته باشند. کاهش سطوح هورمونی می‌تواند منجر به تراقی واژینی شود. استفاده از یک مواد روان‌آبی محلول واژینی می‌تواند در کاهش یا قطع درد مرتبط با رابطه جنسی کمک کند. از ژل نفتی استفاده نکنید زیرا ممکن است خطر افزایش عدوی آن را افزایش دهد. برخی از بیماران ممکن است نتوانند برسنجند یا نیاز به زمان بیشتری برای "انگیزه شدن" داشته باشند به دلیل از دست دادن انرژی، تغییرات هورمونی یا داروهای فشارخون بالا. ممکن است نیاز به تغییر داروهای فشارخون یا مصرف هورمون بیشتر باشد. پزشک شما می‌تواند اطلاعاتی در مورد گزینه‌ها ارائه دهد.
اگر مشکل عاطفی باشد چه باید کرد؟
احساس نگرانی، اضطراب یا افسردگی طبیعی است زمانی که با یک از دست دادن جدی مانند بیماری کلیه و شکست کلیه مواجه می‌شوید. این احساسات می‌توانند منجر به از دست رفتن انرژی و کاهش علاقه به فعالیت‌های مختلف شوند، از جمله جنسیت. اگر مشکل جنسی رخ دهد، اغلب حس شرم و گناه همراه باشد. ترس از اینکه مشکل دوباره رخ دهد ممکن است باعث انحراف از موقعیت‌های جنسی شود. تمرینات آرامش می‌تواند به کنترل این ترس‌ها کمک کند. ت
مرینات روزانه و فعالیت بدنی به تمرین تن می‌دهند و می‌توانند وضعیت جسمی و تصویر بدن را بهبود بخشند. اگر مشکلات جنسی ادامه دارد، مشاوری جنسی می‌تواند کمک کند. حتی اگر مشکل عاطفی باشد، برخی از گزینه‌های درمانی اشاره شده برای مشکلات فیزیکی ممکن است مفید باشند.
آیا مشاوری جنسی می‌تواند کمک کند؟
مشاوری جنسی با مشکلات جنسی افراد و زوج‌ها سر و کار دارد. گام اول در مشاوره جنسی ممکن است آموزش جنسی برای فرد یا زوج باشد. مشاور ممکن است وظایفی برای انجام در خانه اختصاص دهد. این وظایف شامل تمرینات ارتباطی، فعالیت‌های کاهش استرس و تمرینات بهبود مهارت‌های ارائه و دریافت لمس‌های لذتبخش می‌شود. مشاوری جنسی می‌تواند در مشکلاتی مانند کاهش علاقه جنسی، مشکل در رسیدن به انجمادیوتی یا رسیدن به آن خیلی زود، درد در طی فعالیت جنسی و مشکلات انگشته‌کشی کمک کند. مشاوری جنسی می‌تواند یک روانپزشک، روان‌شناس، پزشک یا کارشناس اجتماعی باشد. به دنبال یافتن کسی باشید که دارای مجوز بوده و تجربه و آموزش پیشرفته در زمینه جنسیت و مشکلات جنسی داشته باشد. هزینه‌ها متغیر است و ممکن است تا حدی توسط بیمه پوشش داده شود.
بیماران کلیوی برای کمک به خودشان چه باید کنند؟
نقش فعالی در یادگیری در مورد بیماری کلیه و درمان بازی کنید. رژیم غذایی و محدودیت مایعات را به دقت دنبال کنید. تمام داروها را به درستی مصرف کنید و هر عوارض جانبی به پزشک اعلام کنید. از پزشک برنامه ورزشی بخواهید تا به تقویت عضلات، تقویت و استقامت کمک کند. پزشک و تغذیه‌شناس ممکن است برنامه افزایش یا کاهش وزن را پیشنهاد کنند اگر نیاز باشد. یک سبک زندگی سالم را ادامه دهید. از موارد دیگری که ممکن است بر روی عملکرد جنسی شما تأثیر بگذارند مطلع باشید، مانند مصرف میزان زیادی الکل و سیگار.
فرزند آوری در بیماران کلیوی چگونه است؟
هرچند تولید اسپرم تحت تأثیر بیماری کلیه قرار نمی‌گیرد، اما ممکن است مشکلات در رحم رخ دهد. یک نوزاد جدید برای هر خانواده‌ای خوشحالی می‌آورد. اما بارداری ممکن است فشار زیادی را بر روی بدن شما قرار دهد. اگر شما دچار بیماری کلیه یا شکست کلیه هستید، این می‌تواند شما و سلامت کودکانتان را به خطر بندازد. همچنین می‌تواند بیماری کلیه‌تان را بدتر کند. اگر قصد بارداری دارید، باید با دقت با پزشک خود در مورد آن صحبت کنید.
مشکلات جنسی و سکس در بیماران دیالیزی:
زمینه و اهداف
دیالیز به عنوان آخرین راه‌حل درمانی برای نارسایی کلیه شناخته می‌شود. با توجه به افزایش تعداد بیماران تحت درمان با دیالیز به دلیل افزایش میزان بقا، اختلالات عملکرد جنسی در این بیماران از شیوع بالایی برخوردار است. در ایالات متحده، ناتوانی جنسی در ۸۲٪ افراد تحت دیالیز مشاهده می‌شود. اما در ایران آمار دقیقی در دست نیست و نیاز به پژوهش در این زمینه مشهود است.
مشکلات سکس در بیماران دیالیزی:
کاهش تستوسترون: به علت کاهش پاسخ سلول‌های لیدیک به LH
هیپرپرولاکتینمی: بالا رفتن پرولاکتین سرم به علت کاهش دفع از کلیه‌ها
دیابت و نارسایی شریان کاورنوز: مصرف داروهای متعدد و نروپاتی اعصاب اتونوم و سوماتیک
افسردگی و استرس
مصرف داروهای ضد ایمنی: نظیر سیکلوسپورین و داروهای مهارکننده تولید نیتریک اکساید (NO)
کاهش میل جنسی
مطالعات مرتبط
مطالعات نشان داده‌اند که کاهش میل جنسی یکی از مشکلات شایع در بیماران دیالیزی است. این مشکل می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، خستگی مزمن و استرس‌های روانی ایجاد شود.
تأثیر عوامل روانی
افسردگی و اضطراب ناشی از بیماری و درمان‌های مرتبط نیز می‌تواند به کاهش میل جنسی منجر شود. مطالعات نشان می‌دهند که مشاوره روانشناسی و حمایت‌های روانی می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند.
نمونه‌های موردی
در یک مطالعه موردی، ۷۰ درصد از بیماران دیالیزی به کاهش میل جنسی اشاره کردند. بیشتر این بیماران از مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب رنج می‌بردند که تأثیر زیادی بر میل جنسی آنها داشت.
اختلالات نعوظ
شیوع اختلالات نعوظ
اختلالات نعوظ در بین مردان دیالیزی بسیار شایع است. یک مطالعه نشان داد که بیش از ۷۰ درصد از مردان دیالیزی دچار این مشکل هستند. عوامل متعددی از جمله مشکلات عروقی، دیابت و فشار خون بالا به این اختلالات کمک می‌کنند.
راهکارهای درمانی مشکلات جنسی
درمان‌های مختلفی برای اختلالات نعوظ در بیماران دیالیزی وجود دارد، از جمله داروهای خوراکی، تزریقات و دستگاه‌های وکیوم. همکاری با یک متخصص اورولوژی می‌تواند به یافتن بهترین روش درمانی کمک کند.
تجارب بیماران
یکی از بیماران دیالیزی در مصاحبه‌ای عنوان کرد که پس از شروع استفاده از داروهای مخصوص درمان اختلالات نعوظ، کیفیت زندگی جنسی او به طور قابل توجهی بهبود یافته است.
مشکلات جنسی در زنان دیالیزی
کاهش ترشحات واژینال
زنان دیالیزی ممکن است با کاهش ترشحات واژینال و خشکی واژن مواجه شوند که می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند. این مشکل معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش استروژن رخ می‌دهد.
مشکلات در رسیدن به ارگاسم
مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از زنان دیالیزی در رسیدن به ارگاسم مشکل دارند. این مشکل می‌تواند به دلیل عوامل فیزیکی و روانی باشد و نیاز به مشاوره و درمان تخصصی دارد.
تأثیرات هورمونی
کاهش سطح استروژن در زنان دیالیزی می‌تواند به مشکلات جنسی منجر شود. هورمون‌درمانی می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند، اما باید تحت نظر پزشک انجام شود تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.
تأثیر دیالیز بر کیفیت زندگی جنسی
تأثیرات جسمی
خستگی مزمن، کم‌خونی و مشکلات عروقی که ناشی از دیالیز هستند، می‌توانند تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی جنسی بیماران داشته باشند. بیماران دیالیزی اغلب احساس خستگی و ضعف می‌کنند که این مشکلات می‌تواند به کاهش تمایل و عملکرد جنسی منجر شود.
تأثیرات روانی
استرس‌های روانی و اجتماعی ناشی از بیماری و نیاز به درمان‌های مکرر می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و مشکلات روانی دیگر منجر شود که این مسائل نیز تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی جنسی دارند.
نمونه‌های موردی
یکی از بیماران دیالیزی عنوان کرد که پس از شروع مشاوره روانشناسی، توانسته است بهتر با استرس‌های ناشی از بیماری مقابله کند و این موضوع تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی جنسی او داشته است.
راهکارهای بهبود مشکلات جنسی افراد دیالیزی
قطع مصرف سیگار و الکل
کنترل عوامل خطرزا نظیر دیابت و افسردگی
استفاده از داروهای مناسب برای کنترل فشار خون
استفاده از داروهای خوراکی نظیر سیلدنافیل سیترات و تزریق داروهای وازواکتیو به داخل آلت
هورمون‌درمانی
هورمون‌درمانی می‌تواند به بهبود مشکلات جنسی ناشی از تغییرات هورمونی کمک کند. این درمان‌ها باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.
داروهای افزایش دهنده عملکرد جنسی
داروهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند به بهبود عملکرد جنسی کمک کند. این داروها باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند.
مطالعات مرتبط
یک مطالعه نشان داد که استفاده از داروهای خوراکی مخصوص اختلالات نعوظ در بیماران دیالیزی می‌تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد جنسی آنها ایجاد کند.
مشاوره و حمایت روانی
مشاوره جنسی
مشاوره جنسی می‌تواند به بیماران کمک کند تا با مشکلات جنسی خود بهتر مقابله کنند. این مشاوره‌ها شامل آموزش‌ها و راهکارهای مختلف برای بهبود کیفیت زندگی جنسی است.
گروه‌های حمایتی
گروه‌های حمایتی می‌توانند فضایی برای تبادل تجربیات و حمایت متقابل فراهم کنند. این گروه‌ها می‌توانند به کاهش احساس تنهایی و افزایش اعتماد به نفس بیماران کمک کنند.
تجارب بیماران دیالیزی
یکی از بیماران دیالیزی پس از شرکت در جلسات گروه‌های حمایتی عنوان کرد که این جلسات به او کمک کرده‌اند تا احساس تنهایی کمتری کند و از تجربیات دیگران بهره‌مند شود.
تغییرات سبک زندگی
تغذیه مناسب
تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت جسمی و روانی بیماران دیالیزی کمک کند. مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به افزایش انرژی و کاهش خستگی کمک کند.
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود عملکرد جنسی کمک کند. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی و یوگا می‌توانند به افزایش انرژی و کاهش استرس کمک کنند.
تجارب بیماران یکی از بیماران دیالیزی عنوان کرد که پس از شروع یک برنامه ورزشی منظم، احساس انرژی بیشتری می‌کند و این موضوع تأثیر مثبتی بر زندگی جنسی او داشته است.
درمان‌های تکمیلی
طب سوزنی
طب سوزنی به عنوان یک روش درمانی مکمل می‌تواند به بهبود مشکلات جنسی در بیماران دیالیزی کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی می‌تواند به کاهش استرس و افزایش جریان خون کمک کند.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی نیز می‌تواند به کاهش استرس و بهبود عملکرد جنسی کمک کند. این روش درمانی می‌تواند به افزایش آرامش و کاهش تنش‌های عضلانی کمک کند.
مطالعات مرتبط
یک مطالعه نشان داد که بیماران دیالیزی پس از چندین جلسه ماساژ درمانی، بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی جنسی خود تجربه کرده‌اند.
مطالعه ۱:
بررسی اختلالات عملکرد جنسی در بیماران دیالیزی
در مطالعه‌ای توصیفی-تحلیلی، ۱۴۸ بیمار مذکر تحت درمان با دیالیز مزمن با استفاده از سیستم نمره‌دهی بین‌المللی ناتوانی جنسی و اختلال نعوظی (IIEF-5) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شیوع ناتوانی جنسی در این بیماران ۹۲.۵٪ است که ۶۱.۵٪ آنها از نوع شدید می‌باشد. همچنین ارتباط معناداری بین عوامل مختلف نظیر سن، طول مدت دیالیز، دیابت، افسردگی و سیگار با ناتوانی جنسی مشاهده شد.
مطالعه ۲:
کیفیت زندگی و کارکرد جنسی در بیماران دیالیزی
این مطالعه که به روش علی-مقایسه‌ای بر روی ۶۰ بیمار دیالیزی و غیردیالیزی انجام شد، نشان داد که کیفیت زندگی بیماران دیالیزی به میزان معناداری پایین‌تر از افراد سالم است. همچنین تمایل جنسی بیماران دیالیزی به میزان معناداری کمتر از افراد سالم بود که این مسئله می‌تواند به دلیل اثرات جانبی بیماری نظیر کاهش کارایی جسمی، افسردگی و سایر عوامل مرتبط باشد.
مطالعه ۳:
تاثیر توانبخشی جنسی بر کیفیت زندگی بیماران دیالیزی
در پژوهشی نیمه‌تجربی بر روی ۴۰ بیمار دیالیزی، تاثیر توانبخشی جنسی بر کیفیت زندگی جنسی این بیماران بررسی شد. نتایج نشان داد که پس از مداخله توانبخشی، کیفیت زندگی جنسی بیماران به میزان معناداری بهبود یافت. این یافته‌ها نشان می‌دهد که اجرای توانبخشی جنسی می‌تواند به عنوان یک روش موثر غیر دارویی و آموزشی در بهبود مشکلات جنسی بیماران دیالیزی مفید باشد.
مطالعه ۴:
پیش‌بینی عملکرد جنسی بیماران دیالیزی
در این مطالعه رابطه‌ای از نوع همبستگی بر روی ۱۰۱ بیمار دیالیزی، نتایج نشان داد که تبعیت از رژیم‌درمانی و تاب‌آوری می‌تواند ۴۶٪ از عملکرد جنسی بیماران دیالیزی را پیش‌بینی کند. تقویت تبعیت از رژیم‌درمانی و تاب‌آوری می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود عملکرد جنسی بیماران دیالیزی داشته باشد.
مطالعه ۵:
اختلالات جنسی در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه
این مطالعه نشان داد که ۷۰٪ از مبتلایان به نارسایی مزمن کلیه دچار اختلالات نعوظ هستند که عوامل مختلفی نظیر فشارخون بالا، دیابت، آترواسکلروز، اضطراب و افسردگی در بروز آن دخیل می‌باشند. همچنین درمان موفقیت‌آمیز پیوند کلیه می‌تواند کیفیت زندگی جنسی را بهبود بخشد.
نتیجه‌گیری
مشکلات جنسی در بیماران دیالیزی یک مسئله مهم و تأثیرگذار بر کیفیت زندگی است. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که با استفاده از راهکارهای مختلف درمانی و حمایتی می‌توان به بهبود این مشکلات کمک کرد. همکاری بیماران با تیم پزشکی و دریافت حمایت‌های روانی و اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی جنسی آنها داشته باشد.
منبع:
آیا بیماران دیالیزی می‌توانند زندگی جنسی سالمی داشته باشند؟
چه عواملی می‌تواند بر میل جنسی بیماران دیالیزی تأثیر بگذارد؟
آیا اختلالات نعوظ در بیماران دیالیزی شایع است؟
چگونه می‌توان مشکلات جنسی ناشی از دیالیز را تشخیص داد؟
آیا رابطه جنسی برای بیماران دیالیزی ضرر دارد؟
چه درمان‌هایی برای اختلالات نعوظ در بیماران دیالیزی وجود دارد؟
آیا مشکلات جنسی در زنان دیالیزی وجود دارد؟
چگونه می‌توان به مشکلات عاطفی مرتبط با بیماری دیالیزی پرداخت؟
آیا گروه‌های حمایتی می‌توانند به بیماران دیالیزی کمک کنند؟
چه اقداماتی می‌تواند به بهبود مشکلات جنسی بیماران دیالیزی کمک کند؟
