چگونه ارتباط مؤثر با بیمار دیالیز، کیفیت دیالیز را متحول می‌کند؟ (بخش سوم)
مقدمه:
ارتباط مؤثر بین پرستار و بیمار، به‌ویژه در فرآیندهای حساس و طولانی‌مدتی مانند دیالیز، نقش کلیدی در بهبود کیفیت درمان دارد. این ارتباط نه تنها شامل تبادل اطلاعات، بلکه انتقال احساسات، نگرانی‌ها و حمایت‌های روانی نیز هست. در این مقاله به بررسی اصول برقراری ارتباط مؤثر، اشتباهات رایج و تکنیک‌های بهبود ارتباط با بیماران دیالیزی خواهیم پرداخت.
اهمیت ارتباط مؤثر پرستار و بیمار در دیالیز:
ارتباط مؤثر پرستار و بیمار می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار، افزایش پایبندی به درمان، کاهش اضطراب و بهبود سلامت روان بیمار کمک کند. این ارتباط باید به شکلی باشد که بیمار احساس راحتی کرده و بتواند نگرانی‌ها و مشکلات خود را به راحتی بیان کند.
اهداف ارتباط مؤثر:
1.انتقال صحیح اطلاعات درمانی به بیمار
2.ایجاد فضای امن برای بیان احساسات و نگرانی‌های بیمار
3.تشویق بیمار به پایبندی به درمان و رعایت رژیم غذایی
4.پشتیبانی روانی و عاطفی از بیمار و خانواده وی
اصول برقراری ارتباط مؤثر:
1.مهارت‌های ارتباطی پرستار
• توجه به زبان بدن
• شنیدن فعال
• احترام به ارزش‌ها و باورهای بیمار
• استفاده از زبان ساده و قابل فهم
2.روش‌های بهبود ارتباط پرستار و بیمار
• پرسیدن سوالات باز: به بیمار اجازه دهید نگرانی‌ها و نیازهای خود را به‌طور کامل توضیح دهد.
• تشویق به بیان احساسات: به جای تحمیل نظرات، بیمار را برای ابراز عقاید و احساسات خود تشویق کنید.
• زمان و مکان مناسب: برقراری ارتباط باید در محیطی آرام و مناسب انجام شود تا بیمار بتواند بهتر تمرکز کند.
اشتباهات رایج در ارتباطات:
اشتباهات رایج در برقراری ارتباط می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
1.نگرش پرستار:
• تحمیل نظرات و تصمیمات به بیمار
• عدم مشورت و بررسی اطلاعات موجود در مورد بیمار
• اجازه دادن به عصبانیت یا اضطراب برای تأثیر بر مراقبت
2.استفاده از زبان پیچیده:
• استفاده از اصطلاحات تخصصی و غیرقابل فهم برای بیمار
• عدم درک صحیح نیازها و نگرانی‌های بیمار
• گاهی اطلاعات با استفاده از زبان خاصی که بیمار با آن ناآشنا است، داده می شود. این می تواند پاسخ منفعلانه ای را از بیمار برانگیزد که منجر به ایجاد نوعی رابطه والد/فرزند بین پرستار و بیمار می شود.
• برخی از بیماران به سختی می توانند آنچه را که مربوط به آنها است را، بیان کنند. ممکن است لازم باشد از پرسشگری ملایم برای یافتن راهی برای غلبه بر این مانع استفاده کنید.
- مکان نامناسب برای ارتباط:
• ارتباطات در مکان‌های شلوغ یا استرس‌زا مانند تخت بیمارستان
• نبودن زمان کافی برای صحبت کردن با بیمار و ارائه توضیحات لازم
یادگیری مهارت‌های ارتباطی پیشرفته:
1.آگاهی از تأثیرات عاطفی:
پرستار باید از تأثیرات عاطفی صحبت در مورد موضوعاتی مانند مرگ و پایان زندگی آگاه باشد.
2.رهبری بیمار به جای تحمیل نظرات:
بیمار باید احساس کند که افکار، عواطف و تصمیمات او مورد احترام قرار می‌گیرد.
3.حمایت از بیمار در شرایط دشوار:
ارائه حمایت روانی و عاطفی در کنار اطلاعات دقیق و واضح به بیماران کمک می‌کند که درک بهتری از وضعیت خود داشته باشند.
مدیریت محافظه‌کارانه یا مراقبت تسکینی:
بسیاری از بیماران به‌جای دیالیز یا پیوند کلیه، گزینه مدیریت محافظه‌کارانه را انتخاب می‌کنند. این تصمیم اغلب بر اساس کیفیت زندگی و ترجیح بیمار به جای افزایش طول عمر صورت می‌گیرد.
مراقبت‌های تسکینی شامل:
• حمایت‌های روانی و آموزشی برای بیمار و خانواده
• مدیریت علائم بیماری
• برنامه‌ریزی مراقبت‌های تسکینی پیشرفته
حمایت از بیمارانی که به درمان پایبند نیستند:
گاهی بیماران به دلایل مختلف از رژیم درمانی خود پیروی نمی‌کنند. از جمله:
• مشکلات شخصی یا خانوادگی
• افسردگی یا عزت نفس پایین
• عدم درک صحیح از روند درمان
راهکارهایی برای پرستاران شاغل در مراکز دیالیز:
ایجاد ارتباط مؤثر بین پرستار و بیمار در فرآیند دیالیز می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی، پایبندی بهتر به درمان و کاهش اضطراب بیماران کمک کند. پرستاران باید مهارت‌های ارتباطی خود را به‌طور مداوم بهبود بخشیده و درک درستی از نیازها و نگرانی‌های بیماران خود داشته باشند. این راهکارها شامل:
• شناسایی مشکلات و دلایل عدم پایبندی بیمار به درمان دیالیز
• ایجاد ارتباط بهتر و قابل فهم و درک بیمار
• ارائه اطلاعات دقیق و کامل در مورد فرآیند درمان
برخی موقعیت ها به مهارت های تخصصی در ارتباط نیاز دارند که باید آموخته و تمرین شوند تا این موقعیت ها به طور موثر مدیریت شوند. موارد زیر نمونه هایی هستند که در آن مهارت های ارتباطی تخصصی لازم است:
مردن و مرگ:
چگونه با بیمار در مورد مرگ صحبت کنیم؟ بحث مرگ و مردن برای اکثر مردم آسان نیست. اغلب ارتباطات باز در مورد مرگ و مردن وجود ندارد. با این حال، این موضوع واقعیتی است که بسیاری از بیماران با آن مواجه هستند و به همین دلیل باید به آن پرداخته شده و نادیده گرفته نشود. با این حال همانطور که ممکن است صحبت کردن در مورد آن برای بیمار ناراحت کننده باشد، پرستار نیز ممکن است ناراحتی مشابهی را تجربه کند.
هنگام فکر کردن و درگیری ذهنی بیماران با این موضوع، موارد زیر ممکن است موانعی باشند که مجبور شوید بر آنها غلبه کنید:
• ناراحتی شخصی خودتان هنگام بحث در مورد موضوع مرگ و مردن
• ترس از اینکه در طرح این موضوع ممکن است به رابطه شما با بیمار آسیب وارد شود.
• ترس از اینکه مطرح کردن این موضوع به نوعی به بیمار آسیب برساند.
• ترس از سرزنش که ممکن است از جانب بیمار یا خانواده بیمار باشد.
• نگرانی از این موضوع که امتناع از انجام دیالیز یا ترک دیالیز، که همان خودکشی است، رخ دهد.
• درک باورهای معنوی بیمار (به خصوص اگر با شما متفاوت باشد) و نقشی که در تصمیم گیری ها و بحث های مربوط به پایان زندگی بیمار ایفا می کند.
ارتباط مؤثر در مورد موضوع مرگ و مردن به شرط رعایت موارد زیر امکان پذیر است:
• ابتدا مشخص کنید که آیا بیمار آماده بحث در مورد این موضوع است یا خیر. سوالاتی مانند:
• "آیا مرگ چیزی است که شما را نگران می کند یا موضوعی است که دوست دارید در مورد آن صحبت کنید؟" یا "آینده خود را در مورد دیالیز چگونه می بینید"؟
• در مکالمه با بیمار و خانواده وی هماهنگ باشید و به جای اینکه رهبری را بر عهده بگیرید، با سرعت آنها حرکت کنید و توسط بیمار هدایت شوید. بیماران اغلب به شما می گویند که فکر می کنند در حال مرگ هستند و اگر این را بیان کنند، سؤال مناسب برای پرسیدن این است: "چه چیز باعث شد اینطور فکر کنید؟"
• نسبت به نگرانی های بیمار حساس باشید، به عنوان مثال، آیا از اینکه درد داشته باشند، می ترسند؟ آیا از ناشناخته ها می ترسند؟ آیا می ترسند که عزت نفس خود را از دست دهند یا رها شوند؟
• در مورد هدف موضوع مورد بحث، شفاف باشید، به عنوان مثال: آیا این کار برای رفع ترس بیمار است و یا برای به حداقل رساندن درد و رنج بیمار؟
• اگر می خواهید در این رابطه با بیمار صحبت کنید، زمان زیادی را صرف کنید. اگر زمان نامناسب است، با بیمار هماهنگ کنید که چه زمانی می توانید برگردید و حمایت لازم را ارائه دهید.
هدف از برقراری ارتباط موثر در مورد مرگ و مردن، کمک به بیمار برای رسیدن به سطح درک از خود است که اجازه می دهد تا تصمیمات واضح گرفته شود و توافق لازم حاصل شود. چند سوال زیر، ممکن است به بحث درباره موضوع مرگ و مردن با بیماران مفید باشد:
• آیا نگرانی دارید؟ آیا توضیحات بیشتر من، می تواند در حل این نگرانی ها کمک کند؟
• آیا با خانواده خود صحبت کرده اید؟ دوست دارید با آنها صحبت کنم یا وقتی با آنها صحبت می کنید اینجا باشم؟
• برخی از بیماران با باورهای مذهبی یا معنوی خود آرامش پیدا می کنند. آیا این موضوعی است که شما آن را شناسایی کرده باشید؟
• آیا موضوعی وجود دارد که می خواهید به خانواده خود بگویید؟ یا می توانم در این زمینه به شما کمک کنم؟ آیا مدیریت محافظه کارانه یا مراقبت تسکینی یک گزینه است؟
تعداد بیمارانی که در مورد مدیریت محافظه کارانه (بدون دیالیز یا پیوند) به عنوان یک گزینه تصمیم می گیرند در حال افزایش است. در حالی که دلایل انتخاب این گزینه بسیار زیاد است، اما اغلب کیفیت زندگی نسبت به طول عمر اولویت داده می شود. مراقبت تسکینی اغلب برای کنترل علائم، در مسیر درمان مراقبت های محافظه کارانه و همچنین برای مراقبت های پایان عمر ارائه می شود. اهمیت ارتباط در این مرحله حساس، توسط ورکمن تأکید می‌شود که بیان می کند: "ارتباط مؤثر اولیه در مورد اهداف، پیش‌آگهی ها و گزینه‌های پیش رو، با افزایش انتخاب ها و تسهیل مراقبت های تسکینی، مراقبت از بیمار را در پایان عمر بهبود می‌بخشد."
مراقبت های تسکینی، حمایت را برای بیمارانی ارائه می دهد که در مسیر مدیریت محافظه کارانه تصمیم می گیرند. مراقبت های تسکینی، سطوحی از حمایت را ارائه می دهد که شامل:
1.حمایت های روانی و آموزشی برای بیمار و خانواده او
2.برنامه ریزی مراقبت های تسکینی پیشرفته
3.مدیریت علائم بیماری
4.ممکن است پرستار بیمار، فردی باشد که باید با بیمار در این مورد اغلب دشوار، ارتباط برقرارکند.
هنگامی که این اتفاق می افتد، توجه به موارد زیر می تواند مفید باشد:
• تأثیر این تصمیم بر پرستار هنگامی که یک بیمار تصمیم می گیرد مدیریت محافظه کارانه را انتخاب کند. به خصوص اگر ارتباط با بیمار، طولانی مدت باشد.
• برنامه ریزی مراقبت ها از قبل، می تواند در مورد این ارتباط دشوار و چالش برانگیز، به بیمار و پرستار کمک کند.
حمایت از بیماری که به رژیم درمانی خود پایبند نیست:
در شروع درمان با دیالیز، ترس هایی مانند وابستگی به تکنولوژی (دستگاه دیالیز) و تیم درمانی برای حفظ جان بیمار، ترس از آینده ای که ممکن است نامشخص باشد، علاوه بر این، محدودیت مایعات و رژیم غذایی خاص، همگی مورد نیاز هستند تا درمان بیمار در بهترین حالت خود باشد. ارتباط با اینگونه بیماران بدون مشکل نیست و نیاز به سطح قابل توجهی از خود انضباطی از جانب بیمار دارد. آموزش و حمایت مستمر خانواده، کمک های مهمی برای بیمار است که از وی در مراحل مختلف حمایت می کند. با این حال، نباید تعجب آور باشد که در زندگی برخی از بیماران مواقعی وجود داشته باشد که پایبندی به درمان، مشکل ساز باشد.
برخی از نشانه های وجود مشکل چیست؟
• از دست دادن قرار ملاقات های مرکز درمانی
• عدم مراجعه یا عدم تمایل به حضور در دیالیز
• عدم اطلاع رسانی به واحد دیالیز یا تیم مراقبت های بهداشتی که نمی توانند حضور یابند.
• افزایش بیش از حد مایعات بین درمان
• بدتر شدن نتایج آزمایشات بیمار
چه عواملی باعث ایجاد این وضعیت می شود؟
• سابقه مشکلات قبلی در حفظ رژیم درمانی
• اختلال عاطفی مرتبط با تشخیص و درمان
• مسائلی شخصی یا مرتبط با زندگی خانوادگی بیمار
• فقدان آموزش یا اطلاعاتی که منجر به اشتباهاتی در روند درمان می شود.
• مجموعه ای از باورهای غلط درمانی که با توصیه های تیم مراقبت های بهداشتی مغایرت دارند.
• عزت نفس پایین
• بیماری های زمینه ای به ویژه مواردی که مربوط به مهارت های حافظه، حرکتی و حسی بیمار است.
• بدتر شدن وضعیت جسمانی و افزایش ضعف، ا آگاهی از فزایش احتمال مرگ بیمار افسردگی
• آرزوی مرگ که بیمار، نه آن را به رسمیت می شناسد و نه با تیم درمان صحبت می کند.
پرستار برای حمایت از بیماری که در پایبندی به رژیم درمانی خود مشکل دارد، چه کاری می تواند انجام دهد؟
• آنچه را که در حال وقوع است به عنوان یک ارتباط از جانب بیمار درک کنید. عدم پایبندی ممکن است راهی برای جلب توجه به چیزی باشد که نگران کننده است و نمی توان آن را بیان کرد.
• مجددا بیمار را ارزیابی کنید. این ارزیابی نه تنها شامل وضعیت پزشکی، بلکه روابط، تعهدات شغلی، زندگی بیمار و نوع نگرش وی به زندگی با یک بیماری مزمن است.
• به بیمار در یافتن راه حل هایی که پایبندی وی به درمان را تضمین می کند، کمک کنید. راه‌حل‌ها باید از سوی بیمار ارائه شوند و شما می‌توانید پیشنهاداتی ارائه دهید. این راه حل ها باید برای هر بیمار جداگانه تنظیم شود.
• به یاد داشته باشید که تمرکز درمان بر بیماری است در حالی که تمرکز عدم پایبندی بر روی بیمار است.
• مطمئن شوید که آیا انتظارات متفاوتی وجود دارد یا خیر. آیا آنچه تیم درمان نیاز دارد و آنچه که بیمار می تواند یا مایل به انجام آن است، متفاوت است؟
• عوامل روانی را که ممکن است در عدم پایبندی نقش داشته باشد، نادیده نگیرید.
در نظر داشتن سوالات زیر ممکن است به روند مکالمه با بیمار کمک کند:
• آیا می دانید مصرف مایعات شما، بیش از مقدار توصیه شده و مجاز است؟
• حفظ محدودیت مایعات برای شما دشوار است. آیا دلایلی برای آن وجود دارد؟
• آیا اتفاقی در زندگی شما رخ داده که موجب این امر شده است؟ آیا می توانم در این مورد به شما کمک کنم؟
• چه چیزی باعث شده که جلسات دیالیز خود را فراموش کنید؟
یک گفتگوی ساده ممکن است مشکل را حل کند و حتی ممکن است کمبود دانش و اطلاعات و یا عوامل دیگر را نشان دهد که می توانید به بیمار کمک کنید تا آن ها را برطرف کند. به یاد داشته باشید موارد ساده مانند کاهش مصرف نمک که می تواند تشنگی بیمار را کاهش دهد و یا مشکلی در رفت وآمد بیمار وجود داشته باشد که دلیل عدم حضور وی برای دیالیز است.
در پرداختن به موضوع عدم پایبندی به موارد زیر توجه داشته باشید:
• مطالعات نشان می‌دهد که بیماران دیالیزی بدلیل کاهش مهارت‌های شناختی، ممکن است دچار مشکلاتی در ارتباطات یا رعایت موفقیت‌آمیز رژیم درمانی خود شوند.
• اگر مشکلات رفتاری وجود دارد که نیاز به مداخله بیشتری دارد، ارجاع به یک متخصص روان (مشاور، روان درمانگر، روانشناس یا مددکار اجتماعی) باید در نظر گرفته شود.
• به یاد داشته باشید در نهایت اینکه آیا بیمار به درمان پایبند است یا خیر، انتخاب با اوست. وظیفه شما این است که مطمئن شوید که آنها اطلاعات مورد نیاز برای مراقبت از سلامت خود را دارند و تعیین کنید که آیا عوامل زمینه‌ای وجود دارد که مانع یا جلوگیری از پایبندی آنها می‌شود.
اگر بیمار پس از انجام تمام تلاش ها، تصمیم بگیرد که از درمان پیروی نکند، «مخالفت با او» فایده ای ندارد. این موضوع می تواند منجر به نوعی رابطه والد/فرزندی شود که ممکن است عدم پایبندی را در او تقویت کند. رویکرد مثبت تر که می تواند سازنده تر باشد این است که، بیمار زمانی که به درمان خود پایبند است، تایید شود. در نهایت پذیرش و سازگاری با موضوع می تواند زندگی را برای همه بهتر کند.
• تصمیم گیری مشترک:
تصمیم گیری مشترک بر استقلال بیمار تاکید دارد. بیماران به عنوان یک شریک در برنامه ریزی، توسعه و ارزیابی مراقبت از خود سهیم هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی بیمار در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت داده شود، نتایج بهتری حاصل می‌شود که منجر به پایبندی بهتر به درمان و افسردگی کمتر خواهد شد. تصمیم گیری مشترک شامل عناصر زیر است:
• همکاری:
فرآیندی است که در آن از طریق ارتباط بین بیمار، خانواده بیمار (در صورت تمایل) و تیم درمانی، همکاری وجود دارد.
• گفتگوی باز:
گفتگوی باز، بین بیمار و تیم درمان است. تیم درمانی، دانش خود را از وضعیت جسمانی بیمار و گزینه های درمانی، به بیمار ارائه می دهد و بیمار دیدگاه ها، باورها و ترجیحات خود را در مورد درمان بیان می کند.
• ترجیحات بیمار:
بحث در مورد ترجیحات، بخشی از گفتگو بین بیمار و تیم مراقبت های بهداشتی او را تشکیل می دهد.
• توافق:
نتیجه نهایی این است که هم بیمار و هم تیم درمانی، در مورد درمان با هم توافق دارند.
به خاطر داشته باشید که تصمیم گیری مشترک ممکن است برای همه بیماران مناسب نباشد. باید با دقت ارزیابی شود که کدام بیماران برای این فرآیند آماده هستند. تصمیم گیری مشترک برای بیمارانی مناسب است که احساس اطمینان می کنند و نقش فعالی در تصمیم گیری در مورد درمانشان دارند. نقش پرستار تعیین سطحی است که بیمار می‌خواهد در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت کند و از آن سطح مشارکت با رعایت خواسته‌های بیمار در همه زمان‌ها حمایت کند. نمونه سوالات برای بهبود ارتباطات:
در نظر داشتن سؤالات زیر ممکن است به شما کمک کند تا ارتباط بین شما و بیمارتان مشخص شود. اگر در ارتباط، آنچه که بیمار می گوید واضح و مشخص نیست، می توانید بپرسید:
• "من به طور کامل نمی فهمم که چه می گویید..."؟
• "می توانید مثالی برای من بیاورید که آنچه را که می گویید برای من روشن کند..."؟
• "وقتی می گویید... منظورتان چیست؟"
• "من می فهمم شما چه می گویید، اما آیا راه دیگری برای بررسی این موضوع وجود دارد..."؟
• "اگر این موضوع را به یکی از نزدیکانتان می‌گفتید ، فکر می‌کنید او چه می‌گفت؟"
• "اگر از منظر آنها به آن نگاه کنید، چه فکری می کنید/ چه احساسی دارید"؟
• "آیا فکر می کنید که اگر تا حدی احساس بهتری داشتید، دیدگاه شما در این مورد ممکن بود متفاوت باشد"؟
نتیجه گیری:
بیماران در ارتباط با پرستاران، بوسیله حوادث و اتفاقات زندگی شخصی می توانند به پرستار بگویند که چه چیزی آنها را آزار می دهد. اگر قرار است این ارتباط شنیده شود و به آن پاسخ داده شود، این روش ارتباطی حیاتی است. به یاد داشته باشید که شما در درجه اول برای تفکر بالینی آموزش دیده اید، که شما را قادر می سازد از بیماران خود مراقبت کنید. با این حال، می تواند در توانایی شما در ارتباط با بیمار اختلال ایجاد کند، زیرا به راحتی می توانید به روشی که آموزش دیده اید، سوق پیدا کنید. در نهایت به موارد زیر دقت کنید:
• پذیرش بیمار همانطور که هست، حتی اگر جنبه هایی از رفتار یا شخصیت او وجود داشته باشد که مورد پسند شما نباشد.
• شناخت و پذیرفتن اینکه که هر بیمار، فردی منحصر به فرد است. بنابراین نیازهای تک تک آنها متفاوت خواهد بود.
• اعتماد به بیمار در طول زمان
• حفظ آرامش در زمان استرس
• تطابق گفته ها، رک بودن و صداقت به گونه ای که ارتباط کلامی و غیرکلامی شما مشابه باشد.
منبع:
