مکمل‌های دارویی در بیماران دیالیزی؛ نقش و اهمیت آنها
مقدمه
بیماران دیالیزی با کاهش عملکرد کلیه‌ها مواجه هستند که موجب می‌شود بدنشان توانایی دفع مناسب مواد زائد و حفظ مواد مغذی ضروری را از دست بدهد. در این شرایط، دیالیز به‌عنوان یک روش جایگزین برای تصفیه خون به کار می‌رود، اگرچه این روش به حذف مواد زائد و سموم از خون کمک می‌کند، اما خود این فرآیند باعث از دست رفتن برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری در بدن می‌شود . این موضوع می‌تواند باعث ایجاد کمبودهای تغذیه‌ای در بدن بیمار شود که اگر به درستی جبران نشود، می‌تواند عوارضی جدی بر سلامتی فرد بگذارد .
چرا بیماران دیالیزی نیاز به مکمل دارند؟
دیالیز با جایگزینی عملکرد طبیعی کلیه‌ها، سموم و مواد زائد را از خون پاک می‌کند، اما همزمان می‌تواند باعث از بین رفتن ویتامین‌های محلول در آب، الکترولیت‌ها و برخی مواد معدنی ضروری شود. این فرآیند باعث می‌شود بیماران دیالیزی به‌طور منظم به مکمل‌های دارویی نیاز داشته باشند تا از کمبود این مواد مغذی جلوگیری شود.
نقش مکمل ها در بهبود سلامت بیمار دیالیزی:
جبران کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های گروه B و ویتامین C به‌راحتی در حین دیالیز از دست می‌روند. همچنین مواد معدنی مانند آهن، روی و کلسیم نیز در بیماران دیالیزی ممکن است کاهش یابند. این بیماران اغلب از خستگی و کاهش انرژی شکایت دارند. ویتامین‌های گروه B نقش مهمی در تولید انرژی و متابولیسم بدن دارند.
پیشگیری از کم‌خونی در بیماران دیالیزی:
دیالیز باعث کاهش میزان اریتروپویتین، یک هورمون ضروری برای تولید گلبول‌های قرمز، می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث کم‌خونی در بیماران دیالیزی شود. مکمل‌هایی که حاوی آهن و فولات هستند، می‌توانند به تولید گلبول‌های قرمز کمک کرده و به بهبود سطح هموگلوبین و انرژی بیمار کمک کنند و و خطر آنمی را کاهش می‌دهد .
حفظ سلامت استخوان‌ها:
کاهش سطح کلسیم و ویتامین D در بدن بیماران دیالیزی، آنها را در معرض خطر پوکی و شکنندگی استخوان‌ها قرار می‌دهد. مکمل‌های کلسیم و ویتامین D می‌توانند به پیشگیری از این مشکل و تقویت استحکام استخوان‌ها کمک کنند.
تقویت سیستم ایمنی در بیماران دیالیزی:
دیالیز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و بیماران دیالیزی را در معرض عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف قرار دهد. برخی بیماران دیالیزی به علت وضعیت پزشکی ضعیف‌تر و محدودیت‌های تغذیه‌ای، ممکن است سیستم ایمنی ضعیف‌تری داشته باشند. مکمل‌هایی مانند ویتامین C و زینک به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و از عفونت‌های مکرر جلوگیری می‌کنند.
بهبود انرژی و کاهش خستگی
بیماران دیالیزی اغلب از خستگی و کاهش انرژی شکایت دارند. ویتامین‌های گروه B نقش مهمی در تولید انرژی و متابولیسم بدن دارند و با مصرف مکمل ها ، بیماران می‌توانند سطح انرژی خود را بهبود بخشند.
کاهش عوارض جانبی دیالیز:
مصرف مکمل ها به تأمین نیازهای تغذیه‌ای کمک می‌کنند و در نتیجه عوارض جانبی دیالیز مثل ضعف عمومی و اختلالات متابولیک را کاهش می‌دهند.
ویتامین‌های ضروری برای بیماران دیالیزی
ویتامین D و تنظیم متابولیسم کلسیم و فسفر
ویتامین D در تنظیم تعادل کلسیم و فسفر، تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از بروز عوارضی همچون نرمی استخوان‌ها مؤثر است. کلیه‌ها نقش کلیدی در فعال‌سازی این ویتامین دارند، اما در بیماران دیالیزی این فرآیند دچار اختلال می‌شود. بیماران کلیوی معمولاً در تبدیل ویتامین D به شکل فعال (کلسیتریول) مشکل دارند. ویتامین D برای تنظیم سطح کلسیم و فسفر خون و سلامت استخوان‌ها حیاتی است. کمبود این ویتامین باعث افزایش خطر پوکی استخوان و مشکلات سیستم ایمنی می‌شود.
برای بیماران دیالیزی اغلب از مشتقات فعال ویتامین D مانند کلسیتریول استفاده می‌شود تا نیاز بدن به این ویتامین تأمین شود.
عوارض جانبی:
مصرف بیش از حد می‌تواند باعث هیپرکلسمی (افزایش سطح کلسیم خون) و کلسیفیکاسیون عروق شود.
ویتامین‌های گروه B و نقش آنها در تولید انرژی
ویتامین B1 (تیامین): تیامین نقش کلیدی در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و تولید انرژی ایفا می‌کند. تیامین به‌عنوان یک کوفاکتور در واکنش‌های تولید ATP در مسیرهای گلیکولیتیک عمل می‌کند. در بیماران کلیوی، کمبود تیامین با خستگی شدید و کاهش تحمل فعالیت همراه است.کمبود تیامین در بیماران دیالیزی شایع است و می‌تواند منجر به اختلالات عصبی شود.
ویتامین B6 (پیریدوکسین):
ویتامین B6 در تنظیم عملکرد مغز، ساخت هموگلوبین و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. نقش اصلی این ویتامین در ساخت نوروترنسمیترها (انتقال‌دهنده‌های عصبی) و در تنظیم هموستاز هموسیستئین است. سطح بالای هموسیستئین در بیماران کلیوی با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است همچنین، این ویتامین به متابولیسم پروتئین‌ها و چربی‌ها کمک می‌کند که برای بیماران کلیوی ضروری است. ویتامین B6 در فرآیند متابولیسم پروتئین‌ها و آمینواسیدها نقش حیاتی دارد. این ویتامین به تبدیل آمینواسیدها به پروتئین‌های مورد نیاز بدن کمک می‌کند که برای حفظ توده عضلانی و سلامتی کلیه‌ها ضروری است.
این ویتامین به تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین کمک می‌کند که برای تنظیم خلق و خو و عملکرد مغز مهم هستند. در نتیجه، مصرف کافی ویتامین B6 می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش اضطراب و افسردگی در بیماران کلیوی کمک کند . ویتامین B6 به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند، این ویتامین همچنین در تولید گلبول‌های قرمز خون مؤثر است و می‌تواند به جلوگیری از کم‌خونی در بیماران کلیوی کمک کند.
ویتامین B12:
این ویتامین نقش کلیدی در سنتز DNA و تقسیم سلولی دارد و برای تنظیم عملکرد مغز و سیستم عصبی حیاتی است. کمبود ویتامین B12 با کم‌خونی مگالوبلاستیک همراه است که در بیماران کلیوی ممکن است شدت یابد.
اسید فولیک:
اسید فولیک در تولید و تکثیر گلبول‌های قرمز خون موثر است . اسید فولیک در کاهش سطح هموسیستئین، یک آمینواسید که بالا بودن آن با بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط است، کمک می‌کند. این ویتامین به تشکیل DNA و RNA کمک می‌کند و نقش مهمی در تقسیم سلولی و رشد سلول‌ها دارد. این موضوع به ویژه برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی که ممکن است دچار مشکلاتی در تکثیر سلولی شوند، مهم است.
ویتامین C و نقش آن در مقابله با استرس اکسیداتیو
ویتامین C به حفظ سیستم ایمنی بدن و ساخت کلاژن کمک می‌کند و نقش مهمی در حفاظت از بدن در برابر عفونت‌ها دارد. این ویتامین به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و در بهبود ایمنی و جلوگیری از آسیب‌های اکسیداتیو در بیماران دیالیزی مؤثر است. اما مصرف بیش از حد آن نیز می‌تواند به تجمع اگزالات و ایجاد سنگ‌های کلیوی کمک کند، لذا باید با احتیاط و تحت نظر مصرف شود.
ویتامین E در بیماران دیالیزی
ویتامین E یکی از ویتامین‌های محلول در چربی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی است که به حفاظت سلول‌ها از آسیب‌های اکسیداتیو کمک می‌کند. بیماران دیالیزی به دلیل فرآیند دیالیز و رژیم‌های محدود غذایی، اغلب در معرض کمبود ویتامین‌ها، از جمله ویتامین E، قرار دارند .
فواید ویتامین E برای بیماران دیالیزی
کاهش استرس اکسیداتیو:
دیالیز می‌تواند به افزایش تولید رادیکال‌های آزاد و ایجاد استرس اکسیداتیو منجر شود که به سلول‌های بدن آسیب می‌زند. ویتامین E با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود می‌تواند این آسیب‌ها را کاهش داده و از سلول‌ها محافظت کند.
کاهش التهاب:
در بیماران دیالیزی، التهاب مزمن یک مسئله رایج است که می‌تواند بر سلامتی کلی بیمار تأثیر بگذارد. ویتامین E به کاهش نشانگرهای التهابی کمک کرده و از عوارض التهابی جلوگیری می‌کند.
محافظت از قلب و عروق:
بیماری‌های قلبی و عروقی در بیماران دیالیزی بسیار شایع است. ویتامین E می‌تواند با کاهش اکسیداسیون چربی‌ها در خون، به سلامت قلب و عروق کمک کند و خطر تصلب شرایین را کاهش دهد.
بهبود عملکرد سیستم ایمنی:
ویتامین E به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند و از بدن در برابر عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
بهبود علائم کم‌خونی:
ویتامین E ممکن است به بهبود عملکرد گلبول‌های قرمز خون کمک کرده و علائم کم‌خونی در بیماران دیالیزی را کاهش دهد.
دوز و نحوه مصرف ویتامین E در بیماران دیالیزی
میزان دوز مناسب ویتامین E باید توسط پزشک تعیین شود؛ زیرا نیازها و وضعیت سلامت هر بیمار متفاوت است. به‌طور معمول، دوز روزانه ویتامین E در بیماران دیالیزی در حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ واحد بین‌المللی (IU) توصیه می‌شود. با این حال، مصرف بیش از حد ویتامین E ممکن است به مسمومیت منجر شود.
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین E در بیماران دیالیزی
خطر خونریزی:
ویتامین E می‌تواند در دوزهای بالا به‌عنوان یک رقیق‌کننده خون عمل کند و خطر خونریزی را افزایش دهد. این مسئله به‌ویژه در بیمارانی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند، اهمیت دارد.
افزایش خطر سکته هموراژیک:
مصرف بیش از حد ویتامین E ممکن است خطر سکته مغزی ناشی از خونریزی را افزایش دهد.
مشکلات گوارشی:
مصرف زیاد ویتامین E ممکن است باعث ایجاد علائمی مانند تهوع، اسهال و دل‌پیچه شود.
مسمومیت:
مصرف بیش از حد ویتامین E در طولانی‌مدت می‌تواند به تجمع این ویتامین در بدن و مسمومیت منجر شود که می‌تواند به کبد و کلیه‌ها آسیب برساند.
تداخل با داروها:
ویتامین E می‌تواند با برخی داروهای دیگر تداخل داشته باشد، مانند داروهای ضد انعقاد و برخی داروهای دیالیزی.
زینک و سلنیوم در بیماران دیالیزی
زینک و سلنیوم از جمله عناصر کمیاب هستند که در مقابله با استرس اکسیداتیو، به ویژه در بیماران کلیوی، نقش دارند. در دیالیز، افزایش تولید رادیکال‌های آزاد و کاهش آنتی‌اکسیدان‌ها به تخریب سلولی و افزایش خطر عوارض منجر می‌شود.
زینک به‌عنوان کوفاکتور آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان مانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD) عمل می‌کند و سلنیوم نیز به عنوان جزء اصلی آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در کاهش اکسیداسیون لیپیدها و پروتئین‌ها موثر است . مصرف این دو عنصر باعث بهبود سیستم ایمنی و کاهش آسیب‌های اکسیداتیو در بیماران دیالیزی می گردد و معمولاً در دوزهای پایین تجویز می‌شود، زیرا مقدار زیاد آن می‌تواند به مسمومیت و عوارض گوارشی منجر شود.
ال-کارنیتین در بیماران دیالیزی
ال-کارنیتین نوعی آمینواسید است که نقشی اساسی در متابولیسم چربی‌ها ایفا می‌کند و به انتقال اسیدهای چرب به داخل میتوکندری‌ها برای تولید انرژی کمک می‌کند. این ماده به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود؛ اما در بیماران دیالیزی به دلیل فرآیند دیالیز و کمبود دریافت غذاهای غنی از کارنیتین، ممکن است سطح آن کاهش یابد. این کمبود می‌تواند به بروز علائمی همچون خستگی مزمن، ضعف عضلانی و آنمی کمک کند.
فواید مصرف ال-کارنیتین در بیماران دیالیزی
مصرف ال-کارنیتین می‌تواند به افزایش سطح انرژی در بیماران دیالیزی کمک کند و خستگی ناشی از دیالیز را کاهش دهد. کمبود ال-کارنیتین می‌تواند باعث ضعف عضلات و کاهش توانایی حرکتی شود؛ بنابراین مصرف این مکمل می‌تواند به تقویت عضلات کمک کند. ال-کارنیتین به بهبود اثربخشی داروهای تجویزشده برای درمان آنمی در بیماران دیالیزی کمک می‌کند.
نحوه و مقدار مصرف ال-کارنیتین
مصرف ال-کارنیتین معمولاً با دوز مشخص و تحت نظر پزشک تجویز می‌شود. دوز مصرفی به شرایط بیمار و میزان نیاز بدن به این مکمل بستگی دارد. در بیماران دیالیزی، معمولاً دوز مصرفی روزانه حدود ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم توصیه می‌شود؛ اما حتماً باید با تجویز پزشک باشد.
عوارض جانبی ال-کارنیتین
_ مصرف ال-کارنیتین ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکمی و اسهال شود. برای کاهش این عوارض، بهتر است که مکمل همراه غذا مصرف شود.
_ یکی از عوارض مصرف ال-کارنیتین، ایجاد بوی بدن و عرق تند و ناخوشایند است که می‌تواند برای برخی افراد آزاردهنده باشد.
_ در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به ال-کارنیتین واکنش آلرژیک نشان دهند که با علائمی مانند خارش، ورم، و مشکلات تنفسی همراه است.
_ در بیمارانی که سابقه تشنج دارند، مصرف ال-کارنیتین ممکن است باعث افزایش دفعات یا شدت تشنج شود.
تداخل دارویی: ال-کارنیتین می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد. به‌ویژه در بیمارانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، ال-کارنیتین ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.
مکمل‌های پروتئینی در بیماران دیالیزی
بیماران دیالیزی به‌طور معمول دچار کاهش پروتئین در بدن می‌شوند که این مسئله می‌تواند به ضعف عضلانی، کاهش سیستم ایمنی و مشکلات دیگر منجر شود. از طرفی، پروتئین‌ها برای حفظ سلامت عمومی بدن و ترمیم بافت‌ها ضروری هستند. به همین دلیل، مصرف مکمل‌های پروتئینی برای این بیماران می‌تواند بسیار مفید باشد.
فواید مصرف مکمل‌های پروتئینی در بیماران دیالیزی
پروتئین‌ها نقش مهمی در حفظ سیستم ایمنی بدن دارند و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند .با تأمین پروتئین کافی، از تحلیل رفتن عضلات و ضعف بدنی جلوگیری می‌شود . در بیمارانی که به دلیل محدودیت‌های غذایی نمی‌توانند مقدار کافی پروتئین دریافت کنند، مکمل‌های پروتئینی می‌توانند کمبودهای تغذیه‌ای را جبران کنند.
نحوه و مقدار مصرف مکمل‌های پروتئینی
مصرف مکمل‌های پروتئینی در بیماران دیالیزی باید با دقت انجام شود؛ زیرا مصرف بیش از حد می‌تواند باعث افزایش بار پروتئینی کلیه‌ها و ایجاد مشکلات دیگر شود. نوع مکمل پروتئینی (مثل وی، کازئین یا اسیدهای آمینه) و دوز مصرفی باید توسط پزشک متخصص تعیین شود، اما معمولاً دوز روزانه بین ۲۰ تا ۴۰ گرم در چند وعده تقسیم می‌شود.
عوارض جانبی مکمل‌های پروتئینی
_ مصرف زیاد پروتئین می‌تواند بار کلیه‌ها را افزایش دهد و در بیماران دیالیزی که کلیه‌های ضعیف یا ناکارآمد دارند، ممکن است به مشکلات بیشتری منجر شود. مصرف بیش از حد پروتئین می‌تواند به تجمع مواد زائد در خون منجر شده و وضعیت بیمار را بدتر کند.
_ همچنین برخی از مکمل‌های پروتئینی حاوی مقادیر بالای پتاسیم و فسفر هستند که می‌تواند برای بیماران دیالیزی خطرناک باشد و به عوارضی مانند مشکلات قلبی و استخوانی منجر شود. به همین دلیل، انتخاب نوع مکمل بسیار اهمیت دارد.
_ مکمل‌های پروتئینی، به‌خصوص اگر با معده خالی مصرف شوند، ممکن است باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ، اسهال یا یبوست شود.
_ برخی افراد ممکن است به نوع خاصی از پروتئین‌ها (مثلاً پروتئین‌های شیر) حساسیت داشته باشند و با مصرف آنها دچار واکنش‌های آلرژیک شوند.
_ مصرف بی‌رویه مکمل‌های پروتئینی، به‌ویژه در بیمارانی که فعالیت فیزیکی کافی ندارند، ممکن است به افزایش وزن و تجمع چربی‌های اضافی منجر شود که برای بیماران دیالیزی به‌ویژه با مشکلات قلبی و عروقی، زیان‌آور است.
به دلیل نیاز بیماران دیالیزی به مکمل های متنوع ، بعضی شرکت های دارویی سعی کرده اند که این مکمل ها را در قالب یک قرص یا یک فراورده عرضه کنند که بیماران دیالیزی ، به دلیل ازدیاد داروهای مصرفی ، از مصرف این مکمل های مورد نیاز ، امتناع نکنند و مصرف مکمل ها برایشان ساده تر باشد .
انواعی از این داروهای ترکیبی شامل : نفروویت ، نفروتونیک، رناویت ، dailyvit ، ketovite ، solovit ، pabrinex ( فرم تزریقی )
ترکیبات قرص نفروویت و دیلی ویت شامل:
Vitamin B1 (thiamine) 1.5m
Vitamin B2 (riboflavin) 1.7mg
Vitamin B3 (niacinamide) 20mg
Vitamin B6 (pyridoxine) 10mg
Vitamin B12 (cyanocobalamin) 6mcg
Vitamin C 60mg
Biotin 300mcg
Pantothenic acid 10mg
Folic acid 800mcg
ترکیبات کتوویت شامل:
Vitamin B1 (thiamine) 1mg
Vitamin B2 (riboflavin) 1mg
Acetomenaphthone 500mcg
Vitamin B6 (pyridoxine) 330mcg
Nicotinamide 3.3mg
Vitamin C 16.6mg
Biotin 170mcg
Pantothenic acid 1.16mg
Alpha tocopheryl acetate 5mg
Inositol 50mg
Folic acid 250mcg
ترکیبات پابرینکس شامل:
Vitamin B1 (thiamine) 250mg
Vitamin B2 (riboflavin) 4mg
Vitamin B6 (pyridoxine) 50mg
Vitamin C 500mg
Nicotinamide 160mg
ترکیبات سولوویت شامل:
Thiamine nitrate 3.1 mg
Sodium riboflavine phosphate 4.9 mg
Nicotinamide 40 m
Sodium pantothenate 16.5 mg
Pyridoxine hydrochloride 4.9 mg
mg Sodium ascorbate 113
Biotin 60 µg
Cyanocobalamin 5 µg
Glycine 300 mg
Edetate sodium 500 µg
Folic acid 400 µg
Methyl hydroxybenzoate 500 µg (preservative)
ترکیبات نفروویت و رناویت مشابه می باشد و تنها تفاوت آنها با نفرو تونیک در میزان اسید فولیک می باشد ، در نفرو تونیک میزان اسید فولیک 1گرم میباشد .
قرص نفروویت
قرص نفررویت یک مکمل تغذیه‌ای است که به منظور حمایت از عملکرد کلیه و حفظ سلامت بیماران کلیوی، به ویژه کسانی که تحت درمان دیالیز هستند، طراحی شده است. قرص نفروویت به‌عنوان یک مکمل دارویی می‌تواند به بهبود وضعیت تغذیه‌ای و سلامت عمومی بیماران کلیوی و دیالیزی کمک کند.
نفروویت با دارا بودن ترکیبات مغذی مانند ویتامین‌های گروه B، ویتامین C و فولیک اسید به تأمین مواد ضروری بدن کمک می‌کند و در بهبود کیفیت زندگی بیماران کلیوی نقش مؤثری دارد . این مکمل شامل ترکیباتی است که به محافظت از سلول‌های کلیوی و کاهش آسیب‌های اکسیداتیو در این اندام کمک می‌کنند . با این حال، مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک باشد و بیماران از مصرف خودسرانه آن خودداری کنند.
عوارض جانبی نفروویت
مصرف نفروویت به‌طور معمول عوارض جدی ندارد، اما در صورت مصرف بیش از حد ممکن است برخی عوارض جانبی مانند:
اختلالات گوارشی:
برخی از بیماران ممکن است دچار ناراحتی‌های گوارشی یا اسهال یا حتی یبوست شوند. حالت تهوع و استفراغ است که این عارضه ممکن است به دلیل مقدار بالای ویتامین‌های گروه B رخ دهد.
آمپول سولوویت:
سولوویت-ان یک ترکیب تزریقی است که حاوی ویتامین‌های محلول درآب مورد نیاز روزانه ی بدن می باشد. این دارو به صورت ویال تزریقی حاوی پودر لئوفیلیزه و استریل زرد رنگی است که حتما باید قبل از تزریق با محلول تزریقی سازگار ( نرمال سالین و یا دکستروز 5% ) و مناسب شرایط بیمار رقیق شود. سولوویت-ان باید به صورت آهسته ی وریدی تزریق شود .البته این مکمل دارویی در فرم های تزریقی و خوراکی در دسترس است .
نکات مهم در مصرف مکمل ها در بیماران دیالیزی
_ این مکمل جایگزین داروهای اصلی نیست و به‌ویژه در بیماران دیالیزی باید به عنوان مکمل و با نظارت پزشک استفاده شود.
_ دوز مصرفی مکمل ها باید توسط پزشک معالج تعیین شود، زیرا نیازهای هر بیمار ممکن است متفاوت باشد. به‌طور کلی، این مکمل ها به‌صورت روزانه یا طبق دستور پزشک مصرف می‌شود. بهتر است همراه با وعده غذایی مصرف کنید تا جذب مواد مغذی بهبود یابد و ناراحتی های گوارش ناشی از مصرف دارو کاهش یابد .
_ قبل از شروع مصرف مکمل ها ، به ویژه اگر تحت درمان با داروهای دیگر هستید یا سابقه بیماری خاصی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
_ مصرف بیش از حد این مکمل ها می‌تواند منجر به مشکلاتی از جمله مسمومیت ویتامینی یا اختلالات الکترولیتی شود.
_ در صورت بروز عوارضی مانند واکنش‌های آلرژیک یا علائم شدید گوارشی، مصرف مکمل را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
_ بیماران باید مکمل ها را به صورت منظم و پیوسته مصرف کنند تا از مزایای کامل آن بهره‌مند شوند. قطع ناگهانی مکمل ممکن است باعث کاهش سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن شود.
_ بیماران باید به علائمی مانند خستگی شدید، تغییرات عصبی، تغییرات پوست و ناخن و مشکلات گوارشی توجه کنند، زیرا این علائم می‌توانند نشان‌دهنده کمبود یا اضافه‌بودن ویتامین‌ها باشند .
_ برخی مکمل ها مانند فولیک اسید ، با داروهای آنتی لپتیک تداخل داشته و سطح فنی توِیین و فنوباربیتال را کاهش می دهند .
_ نفروویت می‌تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد. به‌ویژه داروهای فشار خون، فسفات‌بایندرها ، آنتی اسیدها و برخی از داروهای قلبی . باید با احتیاط و با فاصله زمانی مناسب مصرف شوند.
_ ویال سولوویت را می توانید در دمای زیر ٢۵درجه سانتی گراد در محیط خشک و خنک و به دوز از نورمستقیم نگهداری کنید
توصیه‌های لازم برای استفاده ایمن از مکمل‌ها در بیماران دیالیزی:
پایش منظم سطح مواد معدنی و ویتامین‌ها:
یکی از چالش‌های مهم در مدیریت بیماران دیالیزی، تنظیم دقیق سطح مواد معدنی و ویتامین‌ها است. پایش مداوم سطح الکترولیت‌ها (مانند پتاسیم، کلسیم و فسفر) و ویتامین‌ها در خون بیمار، به پرستاران و پزشکان این امکان را می‌دهد تا به‌موقع هرگونه تغییر را تشخیص داده و اقدام به اصلاح دوز مکمل‌ها یا توصیه‌های تغذیه‌ای کنند. این پایش می‌تواند از طریق آزمایش‌های منظم خون و تحلیل نتایج صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که مقادیر مصرفی به سطح مناسب و بدون خطر نزدیک است.
تنظیم دوز مکمل‌ها بر اساس نیاز فردی:
بیماران دیالیزی به دلیل شرایط خاص فیزیولوژیکی و متابولیک خود، نیازهای متفاوتی نسبت به ویتامین‌ها و مواد معدنی دارند. از آنجایی که هر بیمار ممکن است به مقادیر مختلفی از یک ماده خاص نیاز داشته باشد، تنظیم دوز مکمل‌ها باید به صورت کاملاً شخصی‌سازی شده و تحت نظر پزشک انجام گیرد. برای مثال، دوز ویتامین D یا آهن بسته به میزان کمبود، جنسیت، سن و وضعیت کلی سلامتی بیمار می‌تواند متغیر باشد.
توصیه به مصرف مکمل‌های مجاز و استاندارد
بازار مکمل‌های دارویی شامل محصولات متنوعی از نظر کیفیت و ترکیبات است. در این بین، انتخاب مکمل‌های دارویی معتبر و استاندارد، به کاهش ریسک عوارض جانبی و افزایش ایمنی مصرف کمک می‌کند. پرستاران و پزشکان باید به بیماران توصیه کنند که از مکمل‌های تأیید شده توسط سازمان‌های معتبر نظیر سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده کنند و از خرید و مصرف مکمل‌های ناشناخته یا با کیفیت پایین خودداری کنند.
مدیریت تداخلات دارویی
برخی مکمل‌های دارویی ممکن است با داروهای مورد استفاده در درمان دیالیز تداخل داشته باشند. برای مثال، مکمل‌های کلسیم می‌توانند جذب برخی داروها (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد فشار خون) را کاهش دهند یا برخی داروهای دیورتیک بر سطح پتاسیم و سدیم اثر بگذارند. به همین دلیل، پزشکان و پرستاران باید به بیماران دیالیزی آموزش دهند که هر تغییری در مصرف مکمل‌ها را با پزشک خود هماهنگ کنند و از خوددرمانی اجتناب کنند.
توجه به وضعیت تغذیه‌ای بیمار
تغذیه صحیح برای بیماران دیالیزی نقشی حیاتی در کنترل وضعیت سلامت کلی آنها دارد. گاهی اوقات مصرف مکمل‌ها نمی‌تواند به تنهایی نیازهای تغذیه‌ای بیماران را تأمین کند و باید با رژیم غذایی متناسب ترکیب شود. متخصصان تغذیه می‌توانند در طراحی رژیم غذایی مناسب کمک کنند تا به این ترتیب، نیازهای ضروری بدن بیمار به ویتامین‌ها و مواد معدنی با تغذیه صحیح و مصرف مکمل‌های لازم تامین شود.
ارائه مشاوره روانشناختی به بیماران
از آنجایی که بیماران دیالیزی به‌طور مداوم با چالش‌های جسمی و روانی روبه‌رو هستند، حمایت روانشناختی می‌تواند به بهبود پذیرش داروها و مکمل‌های مورد نیاز کمک کند. برای مثال، برخی بیماران ممکن است به دلیل مشکلات اقتصادی یا ترس از عوارض جانبی، از مصرف مکمل‌های دارویی اجتناب کنند. ارائه مشاوره و پشتیبانی روانی می‌تواند در رفع این نگرانی‌ها و ایجاد انگیزه برای رعایت دقیق دستورالعمل‌های درمانی مفید باشد.
نتیجه گیری:
بیماران دیالیزی نیازهای تغذیه‌ای و مکملی خاصی دارند که به دلیل شرایط ویژه بدن آنها و فرایند دیالیز ممکن است متفاوت از افراد دیگر باشد. مکمل‌های ویتامینی و معدنی از جمله ویتامین D، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C ، آهن و کلسیم می‌توانند به بهبود وضعیت تغذیه، کنترل کم‌خونی ، کاهش استرس اکسیداتیو ، بهبود سلامت و کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. گرچه مکمل ها برای بیماران کلیوی و دیالیزی لازم و ضروری است.
اما مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک و با در نظر گرفتن نیازهای خاص هر بیمار انجام شود ، تا بیشترین سود را به همراه داشته باشد و از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود . پرستاران و نفرولوژیست‌ها نقش کلیدی در آموزش و مدیریت این مکمل‌ها دارند و با نظارت منظم و ارائه آموزش‌های مناسب می‌توانند به بیماران کمک کنند تا بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی و سلامت عمومی خود تجربه کنند.
منابع:
Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO)
National Kidney Foundation. Nutrition and Chronic Kidney Disease
Clinical Journal of the American Society of Nephrology (CJASN)
