هیپوتانسیون در دیالیز: دلایل، عوارض و راهکارهای علمی برای مدیریت

مقدمه:

دیالیز، یکی از درمان‌های حیاتی برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مزمن (CKD) است. با این حال، این درمان ممکن است عوارض متعددی به همراه داشته باشد، که یکی از شایع‌ترین آن‌ها هیپوتانسیون حین ‌دیالیز (IDH) یا افت فشار خون است. این وضعیت نه‌تنها کیفیت درمان را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند سلامت عمومی بیمار را نیز تهدید کند.

در برخی بیماران، بروز افت فشار خون نیازمند جایگزینی مایعات وریدی است تا بیمار بتواند به طور ایمن واحد دیالیز را ترک کند. افت فشار خون حین دیالیز ممکن است اثربخشی فرآیند دیالیز را کاهش دهد و به افزایش میزان بیماری‌زایی و مرگ‌ومیر مرتبط با همودیالیز منجر شود. در این مقاله، به بررسی علمی علل، مکانیسم‌ها، عوارض، و راهکارهای مدیریتی برای فشار خون پایین در دیالیز پرداخته می‌شود.

تعریف افت فشار خون حین دیالیز

هیچ تعریف عمومی پذیرفته‌شده‌ای برای افت فشار خون حین دیالیز وجود ندارد. اما بر طبق دستورالعمل‌های Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (KDOQI) و European Best Practice Guidelines هیپوتانسیون حین ‌دیالیز (Intradialytic Hypotension) به‌ کاهش فشار خون سیستولیک به زیر 90 میلی‌متر جیوه یا افت فشار خون سیستولیک بیش از 20 میلی‌متر جیوه و یا کاهش فشار متوسط شریانی(MAP) به میزان 10 میلی‌متر در طول یا بلافاصله پس از دیالیز تعریف می‌شود. این وضعیت ممکن است به ناتمام ماندن جلسه دیالیز و عوارض جدی‌تر مانند آسیب به اندام‌های حیاتی منجر شود.

اپیدمیولوژی و عوامل خطر

بر اساس مطالعات منتشر شده در مجلات معتبر پزشکی، هیپوتانسیون داخل‌ دیالیزی حدود 20 تا 30 درصد از جلسات دیالیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شیوع این عارضه در بیماران سالمند یا مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای قلبی-عروقی بیشتر است.

عوامل خطر مرتبط با افت فشار خون حین دیالیز عبارت‌اند از:

• سن بالاتر

• مدت طولانی‌تر دیالیز

• دیابت

• افزایش وزن زیاد بین جلسات دیالیز

• فشار خون پایین پیش از دیالیز

• آلبومین پایین

• جنسیت

• قومیت

احتمال وقوع افت فشار خون حین دیالیز، در طول هفته کاهش می‌یابد.

علل افت فشار خون حین دیالیز

در برخی موارد، بیماران مبتلا به افت فشار خون ناشی از دیالیز ممکن است شرایط پزشکی جدی داشته باشند که نیاز به توجه فوری دارند. این شرایط شامل عفونت سیستمیک، آریتمی‌ها، تامپوناد پریکاردی، اختلالات دریچه‌ای قلب، انفارکتوس میوکارد، همولیز، خونریزی، آمبولی هوا، و واکنش به غشای دیالیزر یا لوله‌های دستگاه دیالیز می‌باشند. اما افت فشار خون حین دیالیز، بیشتر در غیاب شرایط پزشکی جدی رخ می‌دهد. عوامل اصلی مؤثر بر این افت فشار خون شامل موارد زیر است:

اولترافیلتراسیون سریع یا بیش از حد:

حذف سریع مایعات در مدت کوتاه، عامل اصلی افت فشار خون است. وقتی که سرعت حذف مایعات از فضای عروقی توسط اولترافیلتراسیون، به طور قابل‌توجهی سریع‌تر از سرعت پر شدن مجدد این فضا از فضای بینابینی باشد، کاهش حجم داخل عروقی و در نتیجه افت فشار خون اتفاق می افتد.

کاهش سریع اسمولالیته پلاسما:

کاهش سریع اسمولالیته پلاسما در طول همودیالیز نیز ممکن است به کاهش حجم داخل عروقی کمک کند. کاهش اسمولالیته پلاسما باعث می‌شود که آب خارج‌سلولی به داخل سلول‌ها حرکت کند، که منجر به کاهش حجم خارج‌سلولی می‌شود. (در یک مطالعه، اسمولالیته سرم محاسبه‌شده پیش از دیالیز، که بیشتر به دلیل افزایش اوره یا گلوکز (نه سدیم) بوده است، با افزایش خطر افت فشار خون حین دیالیز همراه بوده است.)

وزن هدف اشتباه و پایین‌تر از حد واقعی:

حتی اگر افزایش وزن بین جلسات بیمار زیاد نباشد و اولترافیلتراسیون بیش از حد برای دستیابی به وزن هدف نادرست و پایین‌تر از حد واقعی انجام شود. این امر به دلیل تخمین نادرست وضعیت مایعات بیمار، باعث هایپوتانسیون حین دیالیز میگردد.

کاهش ذخیره قلبی:

ریسک افت فشار خون حین دیالیز در بیماران با سابقه‌ای از نارسایی قلبی، کاردیومگالی یا بیماری ایسکمیک قلبی، به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این شرایط منجر به عملکرد ضعیف بطن چپ و کاهش ذخیره قلبی در برابر چالش‌های همودینامیکی می‌شود.

نوروپاتی خودمختار:

که باعث ناپایداری عروقی (عدم تطابق عروق با تغییرات حجمی خون) می شود. اختلالات خودمختار (دیس‌آتونومیا) در بیش از ۵۰ درصد از بیماران تحت درمان دیالیز نگهدارنده مشاهده می‌شود. بیماران مبتلا به دیابت مزمن در معرض خطر بالاتری برای نوروپاتی خودمختار هستند.

اختلالات خودمختار توانایی بدن برای پاسخ‌دهی کافی به تحریکات سمپاتیک به منظور حفظ فشار خون سیستمی در طول اولترافیلتراسیون را مختل می‌کند. به‌طور طبیعی (یعنی در افراد سالم)، کاهش حجم خون منجر به کاهش فشار خون می‌شود، که باعث فعال شدن بارورسپتورها و در پی آن افزایش فعالیت سیستم سمپاتیک و بالا رفتن مقاوت عروقی و برون ده قلبی می‌شود. این افزایش در مقاومت عروقی سیستمیک و برون‌ده قلبی موجب جلوگیری از افت فشار خون می‌شود.

این پاسخ‌های هموستاتیک در بیماران مبتلا به اختلالات خودمختار به درستی رخ نمی‌دهد. مکانیسم‌هایی که مانع از انجام پاسخ‌های هموستاتیک می‌شوند عبارتند از:

کاهش تنظیم‌پذیری گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک:

که پاسخ همودینامیک به کاتکول‌آمین‌های درونی را کاهش می‌دهد.

اختلال عملکرد اندوتلیال :

که فعالیت سمپاتیک را مختل کرده، بازجذب نوراپی‌نفرین را کاهش می‌دهد و پاسخ‌های التهابی را که به اختلالات خودمختار افزوده می‌شود، افزایش می‌دهد.

کاهش پارادوکسیک فعالیت سمپاتیک و افزایش فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک در طول اولترافیلتراسیون کم‌خونی:

کم خونی با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن و خون‌رسانی به بافت‌ها باعث آزادسازی آدنوزین به دلیل ایسکمی اندام‌ها و ایجاد هایپوتانسیون حین دیالیز میشود.

داروهای ضد فشار خون:

مصرف داروهای آنتی‌هیپرتانسیو قبل از دیالیز می‌تواند افت فشار خون را تسریع کند.

مایع دیالیز:

ترکیبات و دمای مایع دیالیز نیز ممکن است به افت فشار خون حین دیالیز کمک کند. استفاده از استات در مایع دیالیز، سدیم پایین، منیزیم بالا و کلسیم پایین با افت فشار خون مرتبط است. همچنین، دمای مایع دیالیز که بالاتر از دمای بدن باشد، با افت فشار خون ارتباط دارد.

تغذیه حین دیالیز:

صرف وعده غذایی بلافاصله قبل یا در حین دیالیز باعث ایجاد هایپوتانسیون حین دیالیز خواهد شد. همچنین عواملی شامل افزایش سنتز وازودیلاتورهای درونی (مانند نیتریک اکساید) و کاهش نامناسب سطح پلاسمای وازوپرسین میتوانند باعث افت فشار خون های حین دیالیز باشند.

عوارض هیپوتانسیون حین ‌دیالیز(IDH)

کاهش کارایی دیالیز:

افت فشار خون می‌تواند حذف سموم و مایعات را مختل کند.

آسیب به اندام‌های حیاتی:

هیپوتانسیون مکرر ممکن است جریان خون مغزی را کاهش داده و منجر به آسیب‌های شناختی و افزایش خطر سکته مغزی شود.

افزایش خطر مرگ‌ومیر:

مطالعات نشان داده‌اند که هیپوتانسیون مکرر می‌تواند خطر مرگ‌ومیر بیماران دیالیزی را افزایش دهد.

نارسایی قلبی حاد:

افت مکرر فشار خون می‌تواند به کاهش خون‌رسانی به عضله قلب منجر شود. این وضعیت، خطر ایسکمی میوکارد و در نهایت نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد.

علائم و نشانه‌های بالینی هیپوتانسیون در بیماران دیالیزی

اگرچه گاهی اوقات بدون علامت است، اما بیماران مبتلا به افت فشار خون حین دیالیز معمولاً دچار سرگیجه، تعریق شدید، گرفتگی عضلات، تهوع و استفراغ، درد قفسه سینه، تپش قلب، کاهش سطح هوشیاری و تنگی نفس می‌شوند. علائم واگال، از جمله خمیازه، آه کشیدن و خشونت صدا، ممکن است پیش از شناسایی کاهش فشار خون مشاهده شوند.

راهکارهای پیشگیری و مدیریت هیپوتانسیون

مدیریت حاد افت فشار خون حین دیالیز:

اولترافیلتراسیون باید بسته به شدت افت فشار خون، کاهش یابد یا متوقف شود.

بیمار باید در موقعیت ترندلنبرگ قرار گیرد، به طوری که بدن به صورت افقی (به حالت درازکش) قرار گیرد و پاها به میزان ۱۵ تا ۳۰ درجه بالاتر از سر قرار گیرد.

حجم داخل رگ‌ها باید در صورتی که فشار خون پس از توقف اولترافیلتراسیون و تغییر وضعیت بیمار بازگردانده نشود، جبران شود. مایع داخل وریدی در بازگرداندن فشار خون مؤثر است. مایع جایگزین بهینه هنوز مشخص نیست. مایعات جایگزین معمول شامل سالین ایزوتونیک، گلوکز هیپرتونیک، دکستروز ۵ درصد یا محلول‌های آلبومین هستند. اکثر پزشکان از سالین ایزوتونیک به عنوان درمان اولیه برای افت فشار خون استفاده می‌کنند، زیرا سالین مؤثر، ارزان و در دسترس است.

اکسیژن باید تجویز شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اشباع اکسیژن خون حین دیالیز و تغییرات آن با افت فشار خون حین دیالیز مرتبط است. کاهش اشباع اکسیژن ورید مرکزی احتمالاً نشان‌دهنده کاهش برون‌ده قلبی است. بیماران با افت فشار خون مداوم باوجود اقدامات فوق باید برای بررسی علت زمینه‌ای، ارزیابی شوند. این ارزیابی عمدتاً شامل معاینه فیزیکی است که شامل استماع قلب و ریه‌ها، لمس شکم و بررسی دسترسی به دیالیز برای شواهد عفونت میباشد.

باید الکتروکاردیوگرام انجام شود. نگرانی‌های خاص شامل سپسیس نهفته، بیماری‌های قلبی و/یا پری‌کاردیال ناشناخته و خونریزی گوارشی است. افت فشار خون که به سالین بولوس پاسخ نمی‌دهد یا همراه با علائمی مانند تب، لرز، درد قفسه سینه و/یا شکم یا تنگی نفس باشد، نشان‌دهنده یک علت جدی است. این بیماران معمولاً به بیمارستان ارجاع می‌شوند تا ارزیابی‌های بیشتری انجام شود.

پیشگیری از هایپوتانسیون حین دیالیز

بیمارانی که دچار اپیزودهای مکرر هیپوتنشن حین دیالیز می‌شوند، باید به دقت ارزیابی شوند واستراتژی‌های پیشگیرانه اتخاذ گردد. در اینجا از رویکرد گام‌به‌گام استفاده گردیده که با مداخلات ساده آغاز می‌شود. ارزیابی و مداخلات بعدی بستگی به پاسخ بیمار به اقدامات اولیه دارد. این رویکردها برگرفته از دستورالعمل‌های بهترین شیوه‌های اروپایی پیشنهاد شده، می‌باشد.

رویکرد خط اول

رویکرد خط اول شامل:

ارزیابی مجدد وزن هدف (وزن خشک)، اجتناب از مصرف غذا در طول دیالیز، خودداری از تجویز داروهای ضد فشار خون پیش از دیالیز و محدود کردن مصرف سدیم بین دیالیزها برای کاهش نیاز به اولترافیلتراسیون است.

ارزیابی مجدد وزن هدف : وزن هدف تجویزی، باید ارزیابی مجدد شود. وزن هدف بهینه اغلب به طور تجربی از طریق آزمایش و خطا تعیین می‌شود. با استفاده از این رویکرد، وزن هدف کمی بالاتر از وزنی تنظیم می‌شود که در آن علائم غیرقابل قبول مانند گرفتگی عضلات، تهوع، استفراغ یا هیپوتنشن رخ می‌دهند. در برخی بیماران، با افزایش وزن هدف، می‌توان از بروز اپیزودهای آینده هیپوتنشن حین دیالیز جلوگیری کرد. وزن هدف در بسیاری از بیماران متغیر است و می‌تواند با بیماری‌های همراه (مانند اسهال یا عفونت) تغییر کند.

تعداد زیادی از روش‌های دیگر به جز معاینه بالینی برای برآورد دقیق‌تر وزن هدف، ارزیابی شده‌اند. این روش‌ها شامل: نظارت بر حجم خون، ارزیابی سونوگرافی از ورید اجوف تحتانی یا ریه‌ها، اندازه‌گیری پپتیدهای ناتریوتیک، شاخص‌های آب خارج‌عروقی ریه و روش‌های بیوایمپدنس است.

پرهیز از خوردن غذا در طول دیالیز:

از بیماران مبتلا به هیپوتانسیون در حین دیالیز خواسته می‌شود که از خوردن غذا در طول دیالیز خودداری کنند. مقاومت عروقی محیطی معمولاً ۲۰ تا ۱۲۰ دقیقه پس از مصرف غذا کاهش می‌یابد، که این می‌تواند منجر به کاهش فشار خون شود.

محدود کردن داروهای ضد فشار خون:

بیماران مستعد هیپوتنشن در حین دیالیز باید داروهای ضد فشار خون را قبل از دیالیز متوقف کنند. در این بیماران، از تجویز داروهای فشار خون که باید دو یا بیشتر از دو بار در روز مصرف شوند، پرهیز شود. تا جایی که امکان دارد، داروهایی که یک بار در روز تجویز شوند، ارجح تر است و از بیماران خواسته شود که دوز دارو را شب‌ها مصرف کنند.

محدود کردن مصرف سدیم در بین دیالیزها:

از بیمارانی که مستعد هیپوتنشن در حین دیالیز هستند خواسته می‌شود که مصرف سدیم (نمک) خود را محدود کنند، زیرا این امر منجر به کاهش مصرف مایعات می‌شود. مصرف سدیم بین جلسات دیالیز به‌طور مستقیم با مقدار حجم که باید در هر جلسه دیالیز حذف شود، ارتباط دارد. مصرف بیش از حد سدیم منجر به تشنگی و افزایش حجم خارج سلولی می‌شود که باید از طریق اولترافیلتراسیون حذف شود.

از آنجا که زمان دیالیز در هر جلسه معمولاً ثابت است، بنابراین باید میزان اولترافیلتراسیون برای دستیابی به وزن هدف در هر جلسه افزایش یابد، که این امر باعث هایپوتانسیون حین دیالیز میگردد. میزان مصرف بهینه سدیم مشخص نیست. معمولاً از بیماران خواسته میشود که مصرف سدیم خود را به 1 تا 2 گرم در روز محدود کنند؛ این مقدار معادل 2.5 گرم (نصف قاشق چایخوری) و 5 گرم ( یک قاشق چایخوری) نمک است.

بررسی ترکیب مایع دیالیز:

اطمینان حاصل شود که کلسیم ≥2.25 mEq/L و منیزیم دیالیزات ≥1.0 mEq/L باشد. کمبود کلسیم و منیزیم در محلول دیالیز باعث افت فشار خون در طول دیالیز (IDH) خواهد شد.

غلظت سدیم در محلول دیالیز باید ارزیابی شود. تشنگی و افزایش وزن بین دو جلسه دیالیز تحت تأثیر سدیم محلول دیالیز قرار دارند. در حالی که غلظت‌های پایین‌تر سدیم در محلول دیالیز، باعث کاهش افزایش وزن بین دو جلسه دیالیز و در نتیجه کاهش افت فشار خون حین دیالیز می شود. البته برخی مطالعات نشان می‌دهند که این غلظت‌های پایین‌تر همچنین با افزایش خطر افت فشار خون حین دیالیز (IDH) مرتبط هستند.

با این حال، استفاده از غلظت‌های بالای ثابت سدیم محلول دیالیز یا پروفایل سدیم (که روشی است که در آن غلظت سدیم در ابتدای جلسه دیالیز بالا تنظیم شده و به تدریج در طول جلسه کاهش می‌یابد) حتما باید طبق دستور نفرولوژیست و تحت نظر ایشان انجام شود، زیرا غلظت‌های بالاتر سدیم محلول دیالیز (چه ثابت و چه پروفایل) با افزایش وزن و فشار خون بالاتر مرتبط هستند.

استات نیز با افت فشار خون در طول دیالیز مرتبط است. از آنجایی که دیالیز استات در بیشتر مراکز به دیالیز بی‌کربنات تغییر کرده است، این مسئله تا حد زیادی حل شده است.

افزایش تولید ادرار:

در میان بیمارانی که هنوز ادرار باقی‌مانده دارند، سعی می شود تا با تجویز داروهای مدر خوراکی، تولید ادرار افزایش داده شود. استفاده از دیورتیک‌های لوپ باعث کاهش افزایش وزن بین دو جلسه دیالیز و کاهش میزان افت فشار خون حین دیالیز در بیماران همودیالیزی میشود.

رویکرد خط دوم

رویکرد خط دوم شامل:

ارزیابی قلبی، استفاده از محلول دیالیز سرد و افزایش زمان و/یا دفعات دیالیز است.

ارزیابی عوامل قلبی اصلی:

باید ارزیابی دقیقی برای عوامل قلبی که می‌توانند باعث توسعه افت فشار خون حین دیالیز شوند، انجام شود. همانطور که در بالا ذکر شد، خطر افت فشار خون در طول دیالیز در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی، کاردیومگالی یا بیماری ایسکمیک قلبی هستند، بیشتر است. باید از وجود افیوژن پری‌کاردیال با استفاده از اکوکاردیوگرام اطمینان حاصل کرد.

استفاده از محلول دیالیز سرد:

اگر عوامل قلبی در ارزیابی وجود نداشته باشند، از دیالیز سرد استفاده شود. دیالیز با دمای پایین میتواند ثبات همودینامیکی را افزایش دهد. دو روش برای انجام همودیالیز با دمای پایین وجود دارد:

• کاهش‌ ثابت دمای محلول دیالیز به صورت تجربی.

• دیالیز ایزوترمیک

در صورت استفاده از کاهش ثابت، دمای محلول دیالیز به اندازه 0.5 تا 1°C پایین‌تر از دمای بدن بیمار (که با ترمومتر تیمپانیک اندازه‌گیری می‌شود) کاهش داده می شود. این تغییر ممکن است دمای بدن را تا حدود 1°C کاهش دهد. این تغییر معمولاً به خوبی تحمل می‌شود، اگرچه برخی بیماران عوارض غیرقابل قبول مانند سرما یا گرفتگی عضلات را تجربه می‌کنند.

در دیالیز ایزوترمیک، افزایش دمای مرکزی بدن (که معمولاً در طول همودیالیز رخ می‌دهد) توسط دستگاهی که به صورت کنترل شده با بازخورد دما عمل می‌کند، احساس می‌شود و دمای محلول دیالیز را کاهش می‌دهد. این روش از افزایش بیشتر دمای مرکزی بدن بیمار جلوگیری می‌کند. در مطالعات انجام شده، محلول دیالیز سرد در مقایسه با دیالیز استاندارد، خطر افت فشار خون در طول دیالیز را تا 68 درصد کاهش داده است.

دیالیز سرد از طریق افزایش مقاومت عروقی سیستمیک و افزایش انقباضات قلبی ، توسط فعال‌سازی سیستم عصبی سمپاتیک به دلیل سرما و کاهش ایسکمی خاموش، باعث بهبود ثبات عروقی میشود.

راهنمایی‌های 2005 Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (KDOQI) و 2007 European Best Practice Guidelines در همودیالیز استفاده از دیالیز با دمای پایین را در بیمارانی که اپیزودهای مکرر افت فشار خون در طول دیالیز دارند، توصیه می‌کنند این دستورالعمل‌ها همچنین پیشنهاد کرده‌اند که دمای محلول دیالیز، زیر 35°C نباید استفاده شود. راهنمایی‌های 2019 United Kingdom Renal Association Clinical Practice Guidelines توصیه می‌کنند که دمای دیالیزات نباید بیشتر از 36°C باشد.

افزایش زمان دیالیز:

اگر اقدامات ذکر شده نتوانند به طور کافی میزان بروز هیپوتانسیون حین دیالیز را کاهش دهند، باید زمان دیالیز را افزایش داده شود. این کار می‌تواند با افزایش مدت زمان هر جلسه یا اضافه کردن یک درمان اضافی در هفته انجام شود. افزایش زمان و/یا تعداد جلسات دیالیز میتواند در پیشگیری یا کاهش هیپوتانسیون حین دیالیز مؤثر باشد.

رویکرد خط سوم:

اگر گزینه‌های دیگر نتوانند هیپوتانسیون حین دیالیز را پیشگیری کنند، از رویکرد سوم استفاده می‌کنیم که شامل تجویز میدودرین و/یا تغییر نوع دیالیز برای بیمار است.

داروی میدودرین : در میان بیمارانی که دچار نوروپاتی خودکار هستند و سایر بیمارانی که هیپوتانسیون حین دیالیز دارند و به اقدامات قبلی پاسخ نمی‌دهند، میدودرین خوراکی (آگونیست آلفا-1 آدرنرژیک ) میتواند مؤثر و قابل تحمل باشد. دوز بهینه میدودرین به طور قطعی شناخته نشده است. اما معمولاً ۲.۵ تا ۵ میلی‌گرم آن ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از دیالیز تجویز می‌شود. در مواردی که هیپوتانسیون در اواسط درمان دیالیز رخ می‌دهد، میتوان از دوز تقسیم شده استفاده کرد، به این صورت که دوز اول ۳۰ دقیقه قبل از دیالیز و دوز دوم در نیمه درمان (حداقل سه ساعت پس از دوز اول) داده ‌شود.

عوارض جانبی عمده میدودرین شامل piloerection ، احتباس ادرار، هیپرتانسیون خوابیده supine hуреrtеոsion(که با بالا بردن سر تخت می‌توان آن را تسکین داد)، پارستزی و خارش است.

استفاده از سایر روش‌های دیالیز:

تغییر از همودیالیز استاندارد سه‌بار در هفته در مرکز به روش‌های دیگر دیالیز، مانند دیالیز صفاقی، دیالیز روزانه، همودیالیز فیلتراسیون (HDF؛ در صورت دسترس بودن)، یا همودیالیز شبانه، ممکن است برای بیمارانی که از فشار خون پایین مزمن و ناتوان‌کننده در طول دیالیز رنج می‌برند، گزینه های مناسبی باشد. HDF میتواند فشار خون پایین در طول دیالیز را کاهش دهد. همچنین تغییرات تدریجی حجم مرتبط با دیالیز صفاقی یا همودیالیز شبانه، برای این بیماران قابل تحمل تر است.

درمان‌های دیگر:

علاوه بر اقدامات ذکر شده در بالا، اصلاح کم‌خونی با استفاده از داروهای محرک تولید گلبول قرمز میتواند با بهبود عملکرد قلب، دفعات فشار خون پایین حین دیالیز را کاهش دهد.

جدیدترین تحقیقات در مورد هیپوتانسیون حین دیالیز:

سایر روش‌هایی که در حال مطالعه هستند و ممکن است که مفید باشند، شامل مدل‌سازی ترکیبی سدیم و اولترافیلتراسیون، استفاده از سرترالین، وازوپرسین، آنتاگونیست گیرنده آدنوزین و کارنیتین است مطالعات اخیر که در مجلات پزشکی مانند The Lancet و Kidney International منتشر شده‌اند، به شواهد جدیدی در مورد ارتباط بین هیپوتانسیون دیالیزی و عوامل ژنتیکی دست یافته‌اند. برخی بیماران به دلیل جهش‌های ژنتیکی خاص، حساسیت بیشتری به افت فشار خون حین دیالیز نشان می‌دهند.

این تحقیقات نشان می‌دهند که درمان‌های شخصی‌سازی‌شده می‌توانند تاثیرات قابل‌توجهی داشته باشند. پژوهش‌ها در زمینه استفاده از تکنولوژی‌های هوش مصنوعی برای پیش‌بینی افت فشار خون و تنظیم خودکار پارامترهای دیالیز در حال پیشرفت هستند.

نقش نرم‌افزار دیاسیس در مدیریت هیپوتانسیون حین دیالیز(IDH)

دیاسیس (Diasys)، به‌عنوان یک نرم‌افزار پیشرفته مدیریت پرونده الکترونیک دیالیز، ابزاری قدرتمند برای رصد و مدیریت جامع بیماران دیالیزی محسوب می‌شود. این نرم‌افزار با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته تحلیل داده و هوش مصنوعی، نقش موثری در مدیریت چالش‌های کلینیکی از جمله هیپوتانسیون حین ‌دیالیز دارد... دیاسیس با قابلیتهای زیر در مدیریت IDH نقش مهم و به سزایی را ایفا میکند:

نرم‌افزار دیاسیس قابلیت ثبت و مانیتورینگ مداوم داده‌های حیاتی بیمار را دارد، شامل:

• فشار خون پیش، حین و پس از دیالیز

• ضربان قلب

• سطح مایعات بدن و وزن خشک (Dry Weight)

• غلظت الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم)

نرم افزار دیاسیس با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، شناسایی و تحلیل داده‌های بیماران را انجام می دهد:

• شناسایی الگوهای تکرارشونده افت فشار خون

• پیش‌بینی احتمال بروز هیپوتانسیون در جلسات آینده دیالیز

• ارائه پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده برای تنظیم اولترافیلتراسیون Ultrafiltration Rate

نرم‌افزار دیاسیس، امکان تنظیم خودکار برخی از پارامترهای دستگاه دیالیز بر اساس وضعیت بیمار را دارد:

• تنظیم سرعت اولترافیلتراسیون (UFR)

• تعدیل غلظت سدیم در مایع دیالیز (Sodium Profiling)

• تنظیم دمای مایع دیالیز Cool Dialysis

دیاسیس امکان مستندسازی دقیق هیپوتانسیون و ثبت جزئیات کامل هر جلسه دیالیز را فراهم می‌کند:

• ثبت دقیق زمان و شدت افت فشار خون

• اقدامات درمانی انجام‌شده (مانند تجویز مایعات یا داروها)

• پاسخ بیمار به مداخلات

نرم‌افزار دیاسیس به‌عنوان یک پلتفرم مشترک، ارتباط بین پرستاران، پزشکان، و سایر اعضای تیم درمانی را تسهیل می‌کند:

• اطلاعات بیمار به‌صورت یکپارچه در دسترس همه اعضای تیم است.

• اطلاع‌رسانی سریع به تیم درمانی در صورت بروز علائم

• تیم درمانی می‌تواند تصمیمات مبتنی بر داده و هماهنگ‌تری برای مدیریت هیپوتانسیون اتخاذ کند.

• امکان پیگیری تغییرات در وضعیت بیمار در طول زمان فراهم است.

کاهش خطاهای انسانی و ارتقای ایمنی بیمار: با دیجیتالی کردن فرایند ثبت و تحلیل اطلاعات، دیاسیس خطر خطاهای انسانی در مدیریت هیپوتانسیون را کاهش می‌دهد. هشدارهای خودکار نرم‌افزار به پرستاران و پزشکان کمک می‌کند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند و تصمیمات درمانی ایمن‌تر و دقیق‌تری بگیرند.

نتیجه گیری:

بیمارانی که مرتبا دچار افت فشار خون حین دیالیز میشوند، با افزایش خطر مرگ‌ومیر همراه هستند. کفایت درمان دیالیز، زمانی که با فشار خون پایین همراه باشد،کاهش میابد، زیرا درمان‌ها ممکن است زودتر متوقف شوند و وزن هدف ممکن است به‌دست نیاید. در موارد شدید فشار خون پایین حین دیالیز، ایسکمی روده، سکته مغزی یا حمله قلبی ممکن است رخ دهد. بیمارانی که از فشار خون پایین مکرر در طول دیالیز رنج می‌برند، در معرض خطر بیشتری برای ترومبوز فیستولا هستند. طبق تحقیقات، در میان بیماران که فیستول شریانی وریدی دارند، خطر ترومبوز در کسانی که بیش از ۳۰ درصد دچار افت فشارخون حین دیالیز شده بودند، نسبت به کسانی که درمان‌های پایدار داشتند، دو برابر شده بود. میزان بالای اولترافیلتراسیون (تعریف شده به عنوان حجم اولترافیلتراسیون بیش از ۵.۷ درصد از وزن پس از دیالیز یا حجم اولترافیلتراسیون بیش از ۱۳ میلی‌لیتر در ساعت به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن ) باعث افزایش شدید خطر مرگ‌ومیر قلبی در بیماران همودیالیز میشود.

هیپوتانسیون داخل‌دیالیزی یکی از چالش‌های مهم در مدیریت بیماران دیالیزی است. با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، رویکردهای شخصی‌سازی‌شده و مراقبت جامع توسط تیم درمانی، می‌توان اثرات منفی این عارضه را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید. نرم‌افزار دیاسیس به‌عنوان یک ابزار جامع و کارآمد، نقش کلیدی در مدیریت هیپوتانسیون حین ‌دیالیز دارد. این نرم‌افزار با امکانات پیشرفته‌ای مانند نظارت مداوم، تحلیل داده‌ها، تنظیم خودکار پارامترها و مستندسازی دقیق، به تیم درمانی کمک می‌کند تا مراقبت بهینه‌تری از بیماران دیالیزی داشته باشند. استفاده از این فناوری، نه‌تنها به پیشگیری از عوارض جدی هیپوتانسیون کمک شایانی میکند، بلکه کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد.

منابع:

PubMed

KDOQI

Diasys

UpToDate

International Society of Nephrology (ISN)