همه چیز درباره‌ی ریزش مو و راهکارهای درمانی برای جلوگیری از آن

علت ریزش مو

چرخه رشد مو شامل مراحل رشد (آناژن)، استراحت (تلوژن) و ریزش است. ریزش طبیعی روزانه حدود ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو است. افزایش این مقدار می‌تواند نشانه بیماری یا اختلال باشد. شایع‌ترین علل ریزش مو عبارتند از:

• آلوپسی آندروژنتیک (الگوی مردانه/زنانه)

• آلوپسی آره‌آتا (ریزش سکه‌ای خودایمنی)

• تلوژن افلوویوم (ریزش منتشر ناشی از استرس، تب یا کمبودها)

• اختلالات تیروئید و تغییرات هورمونی (بارداری، زایمان، یائسگی)

• مصرف برخی داروها (ضدسرطان، ضدافسردگی، فشار خون)

• سبک زندگی ناسالم (سیگار، استرس مزمن، رژیم غذایی نامتعادل)

• مدل‌های موی آسیب‌زا مانند دم‌اسبی محکم

آلوپسی آندروژنتیک (الگوی مردانه/زنانه)

آلوپسی آندروژنتیک شایع‌ترین علت ریزش مو در بزرگسالان است و معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و هورمونی ایجاد می‌شود. در مردان، معمولاً به شکل عقب‌نشینی خط مو و طاسی در بالای سر دیده می‌شود، در حالی که در زنان، نازک شدن کلی موها و کاهش حجم کلی شایع‌تر است. هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) نقش کلیدی در کوچک شدن فولیکول‌های مو دارد که باعث کوتاه‌تر شدن چرخه رشد و نازک شدن تارهای مو می‌شود.

آلوپسی آره‌آتا (ریزش سکه‌ای خودایمنی)

آلوپسی آره‌آتا یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و منجر به ریزش ناگهانی و سکه‌ای موها می‌شود. این نوع ریزش معمولاً غیر دردناک است و ممکن است در هر سنی رخ دهد. در برخی موارد، موها دوباره رشد می‌کنند، اما بیماری می‌تواند دوره‌ای یا مزمن باشد. عوامل استرس‌زا و ژنتیک ممکن است شدت و طول دوره بیماری را تحت تاثیر قرار دهند.

تلوژن افلوویوم (ریزش منتشر)

تلوژن افلوویوم باعث ریزش پراکنده و منتشر مو می‌شود و معمولاً چند ماه پس از یک عامل محرک مانند استرس شدید، تب بالا، جراحی، زایمان یا کمبودهای تغذیه‌ای ظاهر می‌شود. در این حالت، تعداد زیادی از فولیکول‌های مو وارد فاز استراحت (تلوژن) می‌شوند و پس از چند ماه به صورت ریزش مو نمایان می‌گردد. خوشبختانه در اغلب موارد، این ریزش برگشت‌پذیر است و موها دوباره رشد می‌کنند.

اختلالات تیروئید و تغییرات هورمونی

اختلالات هورمونی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌توانند چرخه رشد مو را مختل کنند و باعث نازک شدن یا ریزش مو شوند. همچنین تغییرات هورمونی فیزیولوژیک مثل بارداری، زایمان، یائسگی و حتی مصرف برخی داروهای هورمونی می‌تواند موها را آسیب‌پذیر کند. این نوع ریزش معمولاً تدریجی است و با اصلاح مشکل هورمونی می‌توان بهبود یافت.

مصرف برخی داروها

برخی داروها می‌توانند باعث ریزش مو شوند. این داروها شامل شیمی‌درمانی و داروهای ضد سرطان، داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون، داروهای ضد انعقاد و حتی مکمل‌های خاص هستند. مکانیسم‌ها می‌توانند شامل مهار رشد فولیکول‌ها یا تحریک ریزش مو از فاز رشد به فاز استراحت باشند. در بسیاری از موارد، ریزش مو پس از قطع دارو یا تغییر دوز قابل برگشت است.

سبک زندگی ناسالم

عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، استرس مزمن، کمبود خواب و رژیم غذایی نامتعادل باعث کاهش سلامت فولیکول‌های مو و افزایش ریزش می‌شوند. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن، روی، و ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B12 می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کند. مدیریت استرس، خواب کافی و تغذیه متعادل می‌تواند ریزش مو را کاهش دهد و کیفیت موها را بهبود بخشد.

مدل‌های موی آسیب‌زا

استفاده مداوم از مدل‌های موی محکم مانند دم‌اسبی سفت، بافت‌های فشرده یا استفاده زیاد از حرارت و مواد شیمیایی باعث کشیدگی و آسیب به فولیکول‌ها می‌شود. این نوع ریزش که به آن آلوپسی کششی گفته می‌شود، در صورت ادامه این رفتار ممکن است دائمی شود. استفاده از روش‌های محافظت‌کننده و کاهش فشار روی موها می‌تواند از این نوع ریزش پیشگیری کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر ریزش مو شدید، ناگهانی یا همراه با علائم دیگری مانند خارش، التهاب یا تغییر در پوست سر باشد، مراجعه به پزشک متخصص پوست ضروری است. در برخی موارد آزمایش خون یا بیوپسی پوست سر لازم است.

درمان‌های دارویی

• مینوکسیدیل موضعی ۲–۵٪: (درمان خط اول برای مردان و زنان

• مینوکسیدیل خوراکی دوز پایین: رویکرد نوین با شواهد در حال افزایش (نیاز به پایش عوارض)

• فیناستراید: درمان مؤثر در مردان با آلوپسی آندروژنتیک

• دوتاستراید: قوی‌تر از فیناستراید، اما در بسیاری کشورها هنوز تأیید رسمی ندارد

جدیدترین درمان‌های علمی ریزش مو

در سال ۲۰۲۵، پیشرفت‌های علمی و پزشکی در زمینه درمان ریزش مو به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در ادامه، به معرفی جدیدترین درمان‌های مؤثر و نوآورانه در این حوزه می‌پردازیم:

داروی PP405 بیدارکننده فولیکول‌های خوابیده:

محققان دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (UCLA)، دارویی به نام PP405 را توسعه داده‌اند که با هدف قرار دادن مسیرهای متابولیکی خاص در فولیکول‌های مو، آن‌ها را از حالت خوابیده به حالت فعال بازمی‌گرداند. در آزمایش‌های اولیه، این دارو باعث رشد مجدد مو در موش‌ها شده است و در حال حاضر در مرحله آزمایش‌های بالینی انسانی قرار دارد. مطالعات فاز ۲ نشان داده‌اند که ۳۱٪ از شرکت‌کنندگان افزایش بیش از ۲۰٪ در تراکم موهای خود داشته‌اند. انتظار می‌رود فاز ۳ این مطالعه در سال ۲۰۲۶ آغاز شود.

Upadacitinib درمان جدید برای آلوپسی آره‌آتا:

Upadacitinib، دارویی خوراکی، در درمان آلوپسی آره‌آتا (ریزش موی سکه‌ای) مؤثر نشان داده شده است. مطالعات بالینی اخیر نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند باعث رشد سریع مو در بیماران مبتلا به این نوع ریزش مو شود. این دارو در حال حاضر در فازهای بالینی قرار دارد و ممکن است در آینده نزدیک در دسترس قرار گیرد.

VDPHL01 دارویی غیرهورمونی برای طاسی الگوی مردانه:

VDPHL01 یک داروی غیرهورمونی است که برای درمان طاسی الگوی مردانه (آلوپسی آندروژنتیک) توسعه یافته است. این دارو در حال حاضر در فازهای بالینی قرار دارد و انتظار می‌رود در صورت موفقیت در این مراحل، به عنوان یک گزینه درمانی جدید برای این نوع ریزش مو معرفی شود.

تحقیقات نوین در زمینه سلول‌های بنیادی و ATP:

محققان در بیمارستان کلینیکی سن کارلوس در مادرید، با استفاده از ترکیب سلول‌های بنیادی و ATP، موفق به بازگرداندن رشد مو در موش‌ها شده‌اند. این روش در حال حاضر در مراحل تحقیقاتی قرار دارد و ممکن است در آینده به عنوان یک درمان جدید برای ریزش مو معرفی شود.

داروی Pyrilutamide مهارکننده گیرنده آندروژن:

Pyrilutamide یک داروی موضعی است که به عنوان مهارکننده گیرنده آندروژن عمل می‌کند. این دارو در حال حاضر در فازهای بالینی قرار دارد و ممکن است در آینده به عنوان یک گزینه درمانی برای آلوپسی آندروژنتیک معرفی شود.

کلونینگ مو: تکثیر فولیکول‌های مو

کلونینگ مو یک روش نوین است که در آن سلول‌های فولیکول‌های سالم از نواحی غیر طاس پوست سر استخراج شده و در محیط آزمایشگاهی تکثیر می‌شوند. سپس این سلول‌های تکثیر شده به نواحی طاس پوست سر تزریق می‌شوند تا رشد مو را تحریک کنند. این روش در مراحل تحقیقاتی اولیه قرار دارد و ممکن است در آینده به عنوان یک درمان مؤثر برای ریزش مو معرفی شود.

استفاده از شکر دئوکسی ریبوز برای تحریک رشد مو:

تحقیقات جدید نشان داده‌اند که شکر دئوکسی ریبوز می‌تواند با تحریک تشکیل عروق خونی جدید، رشد مو را در موش‌ها تحریک کند. این روش در حال حاضر در مراحل تحقیقاتی قرار دارد و ممکن است در آینده به عنوان یک درمان جدید برای ریزش مو معرفی شود.

نقش تغذیه در سلامت مو

تغذیه مناسب یکی از ارکان اصلی رشد و استحکام موهاست. فولیکول مو به مواد مغذی مختلفی نیاز دارد تا چرخه طبیعی رشد خود را حفظ کند. کمبود هر یک از این مواد می‌تواند باعث ریزش مو یا نازک شدن تارها شود:

پروتئین:

مو از کراتین ساخته شده است، که نوعی پروتئین است. کمبود پروتئین کافی در رژیم غذایی می‌تواند باعث توقف رشد مو و شکنندگی تارها شود. منابع غنی شامل گوشت بدون چربی، ماهی، تخم‌مرغ، لبنیات و حبوبات است.

آهن:

کمبود آهن، به ویژه در زنان، یکی از دلایل شایع ریزش موست. آهن برای تولید گلبول‌های قرمز و انتقال اکسیژن به فولیکول‌ها ضروری است. منابع غنی آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، عدس، اسفناج و غلات غنی‌شده است.

روی (Zinc):

روی در تقسیم سلولی و رشد فولیکول‌های مو نقش دارد. کمبود روی می‌تواند باعث نازک شدن مو و حتی آلوپسی شود. منابع: گوشت، مغزها، دانه‌ها و حبوبات.

ویتامین‌های گروه B:

این ویتامین‌ها نقش مهمی در تولید کراتین و حفظ سلامت پوست سر دارند. کمبود بیوتین و B12 می‌تواند باعث ریزش مو شود. منابع: تخم‌مرغ، غلات کامل، گوشت و سبزیجات برگ‌سبز.

اسیدهای چرب امگا-۳:

این اسیدهای چرب التهاب را کاهش می‌دهند و باعث حفظ رطوبت و درخشندگی مو می‌شوند. منابع: ماهی‌های چرب مانند سالمون، گردو و تخم کتان.

ویتامین D و ویتامین E:

ویتامین D در تحریک رشد فولیکول‌های مو و ویتامین E به عنوان آنتی‌اکسیدان از آسیب‌های سلولی مو جلوگیری می‌کند.

آب کافی:

کمبود آب باعث خشکی پوست سر و شکنندگی موها می‌شود، بنابراین مصرف آب کافی روزانه برای سلامت مو ضروری است.

نقش سبک زندگی

عادات روزمره و سبک زندگی نیز تأثیر مستقیم بر سلامت موها دارند:

استرس مزمن:

استرس طولانی‌مدت می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کرده و باعث ورود تعداد زیادی فولیکول به فاز استراحت (تلوژن) شود که به ریزش پراکنده منجر می‌شود. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و ورزش سبک می‌تواند این اثر را کاهش دهد.

سیگار و الکل:

نیکوتین و ترکیبات سمی سیگار جریان خون پوست سر را کاهش داده و تغذیه فولیکول‌ها را مختل می‌کند. مصرف الکل نیز جذب مواد مغذی حیاتی مانند ویتامین‌ها و روی را کاهش می‌دهد.

خواب ناکافی:

خواب کافی برای بازسازی سلول‌ها و تنظیم هورمون‌ها ضروری است. کمبود خواب باعث افزایش هورمون‌های استرس و کاهش رشد مو می‌شود.

فعالیت بدنی منظم:

ورزش جریان خون را افزایش می‌دهد و اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به فولیکول‌های مو می‌رساند.

رژیم غذایی نامتعادل و فست فودها:

مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده، قند و چربی‌های اشباع می‌تواند التهاب ایجاد کرده و سلامت فولیکول‌ها را کاهش دهد.

جمع‌بندی:

ریزش مو می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، اما با شناسایی علت و استفاده از درمان‌های نوین، امکان کنترل و بهبود این وضعیت وجود دارد. مراجعه به پزشک و پیگیری درمان‌های علمی جدید می‌تواند به بازگرداندن اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

منابع (References):

Follicular miniaturization in female pattern hair loss

Hair shafts in trichoscopy: clues for diagnosis of hair and scalp diseases

Telogen effluvium: A review of the literature

Efficacy of topical minoxidil for hair loss in men and women

Multi-therapies in androgenetic alopecia: Review and clinical experiences

Platelet-rich plasma in alopecia areata and androgenetic alopecia

The effectiveness of treatments for androgenetic alopecia

Minoxidil in the treatment of androgenetic alopecia

Alopecia areata: a multicenter review of 1,198 patients in Spain