سوالات متداول در مورد بیماری های کلیوی

بیماری مزمن کلیوی چیست؟

بیماری مزمن کلیوی به عنوان کاهش سطح عملکرد کلیه یا شواهد آسیب کلیه برای بیش از سه ماه تعریف می شود. افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی کسانی هستند که دیابت، فشار خون بالا یا سابقه خانوادگی بیماری کلیوی دارند.

5 مرحله بیماری مزمن کلیه چیست؟

وقتی کلیه‌ها به مرور زمان آسیب می‌بینند و عملکردشان کاهش پیدا می‌کند، به آن بیماری مزمن کلیه یا CKD گفته می‌شود. این بیماری در پنج مرحله دسته‌بندی می‌شود که هر مرحله نشان‌دهنده میزان عملکرد کلیه‌ها و شدت بیماری است. در ادامه این مراحل را به زبان ساده توضیح می‌دهیم تا بهتر متوجه شوید که اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این مشکل مواجه است، چه انتظاراتی باید داشته باشید و چه اقداماتی برای پیشگیری یا کنترل آن ضروری است. هنگامی که CKD یا نارسایی مزمن کلیه تشخیص داده شد، تعیین سطح عملکرد کلیه مهم است. بنیاد ملی کلیه 5 مرحله بیماری مزمن کلیه را شناسایی کرده است. هر مرحله نشان دهنده سطح عملکرد کلیه است.

مرحله ۱نارسایی مزمن کلیه:

عملکرد کلیه تقریباً عادی است

در این مرحله، کلیه‌ها هنوز به خوبی کار می‌کنند و شاید حتی علائم خاصی نداشته باشید. با این حال، آسیب‌هایی که ممکن است از قبل به کلیه وارد شده باشد، می‌تواند در آینده مشکل‌ساز شود. در این مرحله تشخیص بیماری کمی سخت است و معمولاً فقط با آزمایش‌های تخصصی قابل شناسایی است.

مهم‌ترین اقدام: کنترل فشار خون و دیابت، و همچنین حفظ سبک زندگی سالم.

مرحله ۲ نارسایی مزمن کلیه:

کمی کاهش در عملکرد کلیه

در مرحله دوم، کلیه‌ها شروع به از دست دادن بخشی از توانایی‌شان می‌کنند. ممکن است هنوز علائم خاصی نداشته باشید یا علائم بسیار خفیف باشند.

مهم‌ترین اقدام: پیگیری دقیق‌تر وضعیت کلیه‌ها، تغییرات رژیم غذایی و ادامه کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون بالا.

مرحله ۳ نارسایی مزمن کلیه:

کاهش متوسط عملکرد کلیه

این مرحله شامل دو بخش است:

مرحله ۳A: کلیه‌ها عملکردشان به میزان متوسط کاهش یافته، ولی هنوز خطرناک نیست.

مرحله ۳B: عملکرد کلیه به میزان شدیدتری کاهش یافته است. در این مرحله ممکن است خستگی، ورم پاها و دست‌ها، و مشکلات مربوط به فشار خون را تجربه کنید.

مهم‌ترین اقدام: نظارت دقیق‌تر بر رژیم غذایی و مصرف داروهای مناسب برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری.

مرحله ۴ نارسایی مزمن کلیه:

کاهش شدید عملکرد کلیه

در این مرحله، کلیه‌ها به شدت ضعیف شده‌اند و علائم شدیدتر مانند خستگی شدید، کاهش اشتها، و تورم زیادتر پدیدار می‌شوند. همچنین بدن ممکن است به دلیل تجمع سموم شروع به نشان دادن علائم مختلف کند.

مهم‌ترین اقدام: آماده شدن برای روش‌های درمانی مثل دیالیز یا پیوند کلیه.

مرحله ۵ نارسایی مزمن کلیه:

نارسایی پیشرفته کلیه

در مرحله پنجم، کلیه‌ها تقریباً از کار افتاده‌اند و نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه فوری است. بدون این درمان‌ها، بدن نمی‌تواند سموم را از خون پاک کند و وضعیت خطرناکی ایجاد می‌شود.

مهم‌ترین اقدام: دیالیز یا پیوند کلیه، و مدیریت علائم برای بهبود کیفیت زندگی.

علائم اصلی نارسایی کلیه:

احتباس مایعات: ورم در دست‌ها، پاها، و اطراف چشم‌ها.

خستگی شدید و ضعف: به دلیل انباشت سموم در بدن.

تهوع و استفراغ: نشانه‌ی تجمع سموم.

کاهش اشتها و کاهش وزن: علائم شایع در مراحل پیشرفته‌تر.

خارش شدید: ناشی از بالا رفتن سطح مواد زائد در خون.

کاهش تولید ادرار: که نشان از کاهش شدید عملکرد کلیه‌ها دارد.

چگونه از نارسایی کلیه پیشگیری کنیم؟

کنترل فشار خون و دیابت: این دو از اصلی‌ترین عوامل ایجاد نارسایی کلیه هستند.

رژیم غذایی سالم: کمتر نمک، پروتئین و مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزیجات.

ورزش منظم: برای حفظ سلامت عمومی بدن و کاهش فشار به کلیه‌ها.

آزمایش‌های منظم: تا پیشرفت بیماری به موقع تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود.

چرا کلیه ها اینقدر مهم هستند؟

کلیه ها شیمیدانان ماهر بدن هستند. آنها مواد زائد را از خون پاک و حذف می کنند، آب اضافی بدن را حذف می کنند، سطح مواد معدنی و مواد شیمیایی را در بدن شما تنظیم می کنند و هورمون هایی تولید می کنند که به کنترل فشار خون کمک می کند و به ساخت گلبول های قرمز کمک می کند.

برای محافظت از کلیه هایم چه کاری می توانم انجام دهم؟

راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از کلیه‌های خود محافظت کنید و پیشرفت بیماری های مزمن کلیوی را کاهش دهید. کنترل فشار خون، اصلاح رژیم غذایی، ترک سیگار و اگر دیابتی هستید، نگه داشتن قند خون در محدوده نرمال، همه راه هایی هستند که می توانید بر عملکرد کلیه خود، تأثیر مثبت داشته باشید. علاوه بر این، از همیشه از نتایج آزمایشات خود مطلع باشید، سؤال بپرسید و در برنامه درمانی خود مشارکت کنید. شما مهمترین عضو تیم مراقبت های سلامت و درمان خود هستید.

نفرولوژیست کیست؟

نفرولوژیست پزشکی است که بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی و فشار خون مرتبط با مشکلات کلیوی یا فشار خون بالا را درمان می کند. هنگامی که بیماری کلیوی شما تشخیص داده شد، ارجاع زود هنگام به یک نفرولوژیست برای حفظ و محافظت از عملکرد کلیه شما مهم است. به عنوان یک متخصص بیماری کلیوی، نفرولوژیست شما دانش و مهارت لازم را دارد تا با شما در تهیه یک برنامه مراقبت ویژه برای نیازهای شما همکاری کند.

چه آزمایشاتی برای ارزیابی و نظارت بر عملکرد کلیه من انجام می شود؟

آزمایش خون: کراتینین، الکترولیت ها و BUN

آزمایشات ادرار: میکروآلبومین، نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR)

تصویربرداری: ممکن است سونوگرافی کلیه برای ارزیابی اندازه، شکل و آناتومی کلیه شما توصیه شود. علاوه بر این، سی تی اسکن، MRI یا MRA ممکن است برای تعیین دلایل احتمالی بیماری کلیوی شما توصیه شود.

بیوپسی کلیه: بیوپسی کلیه آزمایشی است که در آن یک قطعه کوچک از بافت کلیه توسط یک سوزن برداشته می شود. بافت زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا علت بیماری کلیوی مشخص شود.

چگونه کنترل دیابت با عملکرد کلیه من مرتبط است؟

دیابت شایع ترین علت بیماری مزمن کلیه (CKD) در دنیا است. سطح بالای قند خون می تواند به رگ های خونی آسیب برساند و بر توانایی تصفیه کلیه تأثیر بگذارد. کنترل قند خون می تواند به کند کردن پیشرفت بیماری کلیوی شما کمک کند.

چگونه کنترل فشار خون من با عملکرد کلیه من مرتبط است؟

فشار خون بالا به رگ های خونی آسیب می رساند و خون رسانی به کلیه ها را کاهش می دهد. فشار خون بالا باعث مشکلات کلیوی شده و مشکلات کلیوی می تواند باعث فشار خون بالا شود. فشار خون کنترل نشده، می تواند باعث کاهش عملکرد کلیه و آسیب غیرقابل برگشت کلیه شود.

چرا به مصرف چند داروی فشار خون نیاز دارم؟

فشار خون بالا ممکن است با ترکیبی از کاهش وزن، ورزش، تغییر در رژیم غذایی، کاهش استرس و ترک سیگار کنترل شود. اگر این مراحل فشار خون شما را کنترل نکرد، در دارودرمانی، اغلب ترکیبی از داروها توصیه می شود. هر نوع داروی فشار خونی که مصرف می کنید مزایای متفاوتی برای کنترل فشار خون و کند کردن پیشرفت بیماری کلیوی دارد.

چگونه رژیم غذایی بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد؟

یکی از راه های حفظ عملکرد کلیه، اصلاح رژیم غذایی است. تغذیه مناسب می تواند حجم کار کلیه ها را کاهش دهد و پیشرفت بیشتر بیماری کلیوی شما را حفظ یا به تاخیر بیندازد. یک متخصص تغذیه کلیه می تواند به شما کمک کند تا با غذاهایی که به طور معمول می خورید، انتخاب های خوبی داشته باشید و در مورد غذاهایی که باید اضافه کنید و غذاهایی را که می توانید در رژیم غذایی خود متعادل کنید، پیشنهاداتی ارائه دهد. متخصص تغذیه بخش مهمی از تیم مراقبتی شما است و می تواند به شما در زندگی خوب با بیماری مزمن کلیوی کمک کند.

آیا داروهایی وجود دارد که برای بیماری مزمن کلیه باید از آنها اجتناب کنم؟

داروهای رایجی که باید از آنها اجتناب کنید عبارتند از NSAIDs (داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی)، مسهل ها و ملین‌ها، مگر اینکه توسط نفرولوژیست‌ها تجویز شده باشد، برای مصرف هر نوع داروی عمومی و مکمل‌های غذایی مختلف، داروهای گیاهی و ویتامین‌ها. پیشنهاد می شود که قبل از شروع هر کدام و داروهای جدید بدون نسخه با نفرولوژیست خود مشورت کنید.

چرا کم خونی دارم؟

کم خونی بدلیل کاهش گلبول های قرمز خون رخ می دهد. گلبول های قرمز اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند و کاهش گلبول های قرمز می تواند منجر به خستگی، تنگی نفس، افسردگی، کم اشتهایی و بیماری های قلبی شود. کلیه ها هورمونی به نام اریتروپویتین می سازند که به تشکیل گلبول های قرمز خون کمک می کند.

تولید این هورمون در بیماری های مزمن کلیه انجام نمی شود و در نتیجه گلبول های قرمز خون کاهش می یابد. درمان کم خونی مربوط به بیماری مزمن کلیه، با تزریق شکل مصنوعی هورمون اریتروپویتین و با انفوزیون آهن وریدی است.

اگر کلیه هایم از کار بیفتند، گزینه های درمانی من چیست؟

همودیالیز، دیالیز صفاقی و پیوند کلیه همه گزینه های درمانی هستند. پیوند کلیه با جراحی یک کلیه سالم از فرد اهداء کننده انجام می شود. کلیه اهدایی کاری را انجام می دهد که کلیه های از کار افتاده شما قبلا انجام می دادند.

آیا عدم ادامه و یا قطع دیالیز می تواند یکی از گزینه ها باشد؟

برای بسیاری از افراد دیالیز و پیوند باعث افزایش و بهبود کیفیت زندگی می شود. برای برخی دیگر، این گزینه های درمانی بدلیل ادامه دار بودن، ممکن است رنج به نظر برسند. اگر احساس می کنید هیچ امیدی به بهبود کیفیت زندگی یا زندگی با عزت نفس ندارید و یا فکر می کنید که هیچ معنایی برای زندگی تان وجود ندارد، حق دارید از دیالیز امتناع کرده و یا آن را کنار بگذارید.

آیا همیشه دیالیز موقتی است؟

خیر. شرایط مختلفی وجود دارد که در آن دیالیز فقط برای یک دوره زمانی خاص تا بازگشت عملکرد کلیه ها مورد نیاز است. اگر از دیالیز برای نارسایی مزمن کلیه استفاده شود، به طور دائم یا تا زمانی که بیمار پیوند کلیه را دریافت کند، انجام می شود.

آیا درمان موثر دیگری به جز دیالیز، برای نارسایی کلیه ها وجود دارد؟

تنها درمان مؤثر برای نارسایی کلیه به غیر از همودیالیز یا دیالیز صفاقی، پیوند کلیه است.