جراحی های چاقی، عوارض و مراقبت‌های پس از انجام آن
مقدمه:
دکتر ناصر ملک پور علمداری متخصص جراحی عمومی و فلوشیپ جراحی لاپاروسکوپی پیشرفته و جراحی های چاقی و متابولیک، با بیان اینکه جراحی یکی از روش‌هایی است که برای کاهش وزن برخی افراد به کار گرفته می‌شود، گفت: فرد حتما باید نسبت به مراقبت‌های بعد از عمل کاملا توجیه شود و آگاه باشد که بعد از عمل ممکن است دچار بازگشت وزن شود و باید بعد از جراحی رژیم متعادل و فعالیت بدنی مناسب داشته باشد.
دکتر ناصر ملک پور علمداری گفت: چاقی یکی از معضلات مهم سیستم های بهداشتی در جهان محسوب می شود. دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه چاقی باعث افزایش شیوع بیماری های قلبی و احتمال بروز سرطان ها (پستان، رحم، کولون) می شود، افزود: نزدیک به 30 درصد افراد در امریکا دچار اضافه وزن هستند و شاخص توده بدنی آنها بین 30تا25 است و حدود 13 درصد جمعیت آنان نیز دچار چاقی هستند.
دکتر ناصر ملک پور طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، شاخص توده بدنی یا BMI را معیاری برای تشخیص چاقی و اضافه وزن عنوان کرد و گفت: شاخص توده بدنی از تقسیم وزن بیمار برحسب کیلوگرم بر مجذور قد برحسب متر حاصل می‌شود. وی افزود: شاخص توده بدنی بین 25 تا 30 به عنوان اضافه وزن، بین 30 تا 35 چاقی درجه یک و بین 35 تا 40 چاقی درجه دو و بالای 40 چاقی درجه سه یا چاقی مرضی در نظر گرفته می‌شود.
به گفته دکتر ملک پور روش‌های متعددی برای برخورد با معضل چاقی وجود دارد که از آن جمله می توان به اصلاح سبک زندگی، رژیم تغذیه‌ای صحیح و مناسب، فعالیت بدنی مناسب و در نهایت جراحی اشاره کرد. دانشیار دانشگاه درباره روش جراحی در درمان چاقی توضیح داد: این روش با توجه به این که احتمال بازگشت‌های مکرر چاقی وجود ندارد مطمئن‌تر است. اما جراحی نیز دارای عوارضی است که نسبت به نوع عمل و بیماری‌های زمینه‌ای فرد و تجربه جراح متفاوت است.
انواع جراحی چاقی
عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به انواع روش‌های استاندارد جراحی در چاقی گفت: کاستن حجم معده یکی از این روش‌هاست که شاخص ترین آنها عمل اسلیو یاگاسترکتومی است. در این عمل نزدیک به 85 درصد از حجم معده را کاهش می‌دهیم.
به گفته وی روش باندینگ از دیگر جراحی ها در درمان چاقی است که در گذشته بسیار شایع بوده است اما امروز به دلیل عوارض مکرر و بازگشت وزن پس از برداشتن بند، دیگر انجام نمی‌شود. دکتر ناصر ملک پور در ادامه به روش تغییر مسیر غذا اشاره کرد که باعث سوء جذب مواد غذایی می‌شود و افزود: شایعترین روش سوء جذب مواد غذایی بای پس است که در این روش حجم کوچکی از معده از بقیه قسمت‌ها جدا شده و به روده باریک متصل می‌شود تا مواد غذایی مستقیما وارد روده باریک شده و بدون جذب دفع شود.
این متخصص جراحی عمومی انتخاب نوع جراحی را بسته به شرایط بیمار متفاوت دانست و یادآور شد که هر یک از این اعمال جراحی دارای مزایا و عوارضی هستند. وی با اشاره به انجام عمل باندینگ و بای پس در گذشته خاطرنشان کرد که هم اکنون جراحی باندینگ منسوخ شده است. اما روش جراحی اسلیو و بای پس انجام می شود و حتی در برخی جوامع بای پس بیشتر انجام می‌گیرد. دکتر ملک پور با اشاره به احتمال عود و حتی شکست در جراحی های چاقی یادآور شد: براساس آخرین مقالات در جراحی اسلیو یا کاستن حجم معده نزدیک 27 درصد احتمال بازگشت بعد ازدو تا پنج سال و برای عمل جراحی بای پس نزدیک به هفت درصد گزارش شده است.
این فلوشیپ جراحی عروق با تاکید بر ضرورت آگاهی دادن به بیماران درخصوص روش‌های جراحی گفت: فرد حتما باید نسبت به مراقبت‌های بعد از عمل کاملا توجیه شود و آگاه باشد که بعد از عمل باید جراحی رژیم متعادل و فعالیت بدنی مناسب داشته باشد و بداند که ممکن است بازگشت وزن را تجربه کند.به گفته وی بر اساس مطالعات، پس از جراحی چاقی امید به زندگی به ویژه در افراد دیابتی چاق نزدیک به 10 سال افزایش می‌یابد.
وی با بیان این که جراحی چاقی صرفا برای زیبایی و اصلاح ظاهر نیست خاطرنشان کرد: این افراد معمولا مبتلا به بیماری‌های متابولیک هستند که پس از جراحی بسیاری از این بیماری ها مرتفع می‌شود. مطالعات نشان داده در 70 درصد موارد دیابت این افراد پس از جراحی کاملا بهبود می‌یابد و فشارخون و مشکلات خواب آنان نیز کم می‌شود.
اندیکاسیون جراحی چاقی
وی با اشاره به اندیکاسیون های جراحی چاقی گفت: در BMI بالای 40 یا چاقی درجه سه و چاقی مرضی و همچنین BMIبالای 35 به همراه بیماری‌های زمینه ای اندیکاسیون جراحی چاقی را می‌توانیم برای بیمار مطرح کنیم.
به گفته این دانشیار دانشگاه این افراد معمولا دچار بیماری‌های متابولیک نظیر دیابت و پرفشاری خون نیز هستند که تحقیقات اثبات کرده که با جراحی چاقی این بیماری‌های متابولیک و عوارض آنها کاهش می یابد. اما این موضوع بدین معنا نیست که به دلیل دیابت با هر وزنی فرد تحت جراحی چاق قرار می گیرد.
شیوه جراحی
این متخصص جراحی عمومی درخصوص نحوه انجام اعمال جراحی چاقی گفت: جراحی چاقی در گذشته به روش باز انجام می‌شد اما امروزه در این نوع جراحی‌ها از روش‌های درون بین و کم تهاجمی یا لاپاروسکوپیک استفاده می‌شود.وی روش انتخابی برای این جراحی را لاپاروسکوپیک و کم تهاجمی عنوان کرد تا دوره نقاهت کوتاهتر و بهبود سریعتر رخ دهد.
مهمترین عوارض جراحی‌های چاقی کدامند؟
دکتر ناصر ملک پور آمبولی ریه، سکته قلبی، عفونتها و خونریزی را از جمله عوارضی برشمرد که در تمامی جراحی ها احتمال بروز دارد و در جراحی های چاقی نیز ممکن است رخ دهد. وی در ادامه به عوارض زودرس و دیررس ویژه جراحی های چاقی اشاره کرد و گفت: مهمترین عارضه در این خصوص مرگ و میر ناشی از جراحی های چاقی است که در گذشته بسیار بالا بود و در حال حاضر حدود سه در 1000 جراحی است که بستگی به روش جراحی، امکانات و وسایل مورد استفاده و تجربه جراح دارد.
عوارض دیررس جراحی‌های چاقی را بشناسید
به گفته دکتر ملک پور هر گونه کاهش وزن معنی دار در مدت کوتاه اگر همراه با اصول علمی نباشد باعث عوارضی نظیر ریزش مو، تحلیل رفتن عضلات و کاهش توان جسمی در فرد می شود. این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: اگر کاهش وزن به صورت علمی و اصولی و تحت نظر متخصص صورت گیرد و همراه با تجویز صحیح مکمل ها و یک رژیم تغذیه ای علمی باشد ریزش مو قابل کنترل و اصلاح است. وی افزود: برای جلوگیری از تحلیل عضلات نیز ورزشهای مناسبی به فرد توصیه می شود بنابراین عوارض با مکمل های مناسب قابل پیشگیری و کنترل هستند.
دوره نقاهت جراحی چاقی چه مدت است؟
دکتر ملک پور یکی از بزرگترین محاسن اعمال جراحی کم تهاجمی( minimal invasive) را کاهش دوران نقاهت عنوان کرد و گفت: در این نوع جراحی ها دوره نقاهت بیمار کوتاه تر و درد کمتر است و بازگشت فرد به کار سریعتر صورت می گیرد. وی یادآور شد: در بیش از 95 درصد اعمال چاقی بیمار در اولین روز بعد از عمل مشروط بر این که مشکل خاصی نداشته باشد ترخیص می شود و به وی توصیه می شود که تا سه روز کار سنگین و فعالیت زیاد انجام ندهد. اما بعد از سه یا نهایتا پنج روز بیماران می‌توانند به کار خود بازگردد. دکتر ملک پور در پایان خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت که در واقع یک عمل جراحی نسبتا بزرگ انجام شده است، بنابر این فرد حدود یک ماه طول می کشد تا بتواند قوای جسمی نرمال خود را بازیابد.
