خود مراقبتی (Self-Care) هوشمند
تعریف خودمراقبتی:
خودمراقبتی عبارتست از توانایی فرد، خانواده یا جامعه در حفظ و ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری‌ها، مقابله با بیماری و ناتوانی با یا بدون حضور کارکنان بهداشتی- درمانی
خودمراقبتی فعالیتی است که افراد برای ایجاد و حفظ سلامتی، پیشگیری و مقابله بیماری برای خود، خانواده و دیگران انجام می‌دهند که یک مفهوم گسترده است و شامل بهداشت عمومی و شخصی، مراقبت از بیماری‌های جزئی و حفظ سلامت و توانبخشی پس از بیماری حاد و یا ترخیص از بیمارستان، تغذیه (نوع و کیفیت غذا)، سبک زندگی (فعالیت های ورزشی، اوقات فراغت، مدیریت استرس)، عوامل محیطی (شرایط زندگی، عادات اجتماعی)، عوامل اجتماعی و اقتصادی، سطح دانش، باورهای فرهنگی و خوددرمانی می‌شود.
اهمیت خود مراقبتی:
در ایران، هر فرد به طور متوسط سالیانه 10 بار مراجعه به بیمارستان و مراکز درمانی دارد. بنابراین، زمان تماس هر فرد با کارکنان سلامت در سال به طور متوسط یک ساعت است. در حالی که هر فرد بیش از 8700 ساعت در سال، در خود مراقبتی است.
انواع خودمراقبتی:
دانش و سواد سلامت
سلامت روان و خودآگاهی
فعالیت فیزیکی و نظارت بر سلامت فیزیکی
پرهیز یا کاهش خطر
مدیریت تغذیه
نظارت بر سلامت فیزیکی
مدیریت استراحت و خواب
دانش و سواد سلامت
سازمان بهداشت جهانی (WHO) سواد سلامت را اینگونه تعریف می‌کند :"مهارت‌های شناختی و اجتماعی که تعیین کننده انگیزه و توانایی افراد برای دسترسی، درک و استفاده از اطلاعات در راه‌هایی برای ارتقا و حفظ سلامتی است، می‌باشد".
برخی از شاخص‌های سواد سلامت عبارتند از:
درک اینکه مردم فرصتی برای محافظت از سلامت خود دارند
دانستن اینکه کجا باید اطلاعات بهداشتی را جستجو کرد و چگونه از آن استفاده کرد
آگاهی از سلامت و عوامل تعیین کننده آن
آشنایی با بیماری‌های شایع و علل آنها
درک ارزش غربالگری سلامت در نقاط کلیدی زندگی
دانستن زمان مناسب برای مراجعه به مشاوره
دانستن نحوه همیاری، کمک و انگیزه دادن به دیگران مانند اعضای خانوده
سلامت روان و خودآگاهی:
تعاریف مختلفی برای سلامت روان وجود دارد، اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:
رضایت از زندگی، خوش‌بینی، عزت نفس، تسلط و احساس کنترل، داشتن هدف در زندگی، و احساس تعلق و حمایت. سازمان بهداشت جهانی (WHO) سلامت روان را به عنوان حالتی از رفاه تعریف می‌کند که در آن هر فرد توانایی‌های بالقوه خود را درک می‌کند، می‌تواند با استرس‌های عادی زندگی کنار بیاید، می‌تواند کار مولد و ثمربخش داشته باشد و بتواند به جامعه اش کمک کند.
فعالیت فیزیکی:
براساس تعریف WHO فعالیت بدنی هر حرکتی را شامل می‌شود که توسط ماهیچه‌های اسکلتی ایجاد شود و به مصرف انرژی نیاز دارد. داشتن فعالیت برای سلامتی ضروری است و ورزش منظم می‌تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های غیر واگیر را کاهش دهد.
بزرگسالان در گروه سنی 18 تا 64 سال باید:
حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط در طول هفته یا حداقل 75 دقیقه فعالیت بدنی هوازی شدید در طول هفته یا ترکیبی از هر دو انجام دهند. فعالیت هوازی باید در جلسات حداقل 10 دقیقه ای انجام شود. برای مزایای بیشتر، فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط را به 300 دقیقه در هفته افزایش دهند یا 150 دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت شدید در هفته انجام دهند.
تغذیه سالم:
رژیم غذایی ناسالم یکی از اصلی ترین عوامل خطر برای بیماری‌های مزمن و کاهش سلامت عمومی است. بسیاری از سازمان‌ها و محققان بین‌المللی، از جمله سازمان بهداشت جهانی، اهمیت بهبود رژیم غذایی را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تشخیص داده‌اند. شیوع بیش از حد غذا خوردن و مصرف غذاهای کم کالری و فاقد مواد مغذی منجر به اپیدمی جهانی چاقی شده است، در دهه گذشته شیوع چاقی به عنوان منبع اصلی بیماری‌های رژیم غذایی از سوء تغذیه پیشی گرفته است.
توصیه‌هایی برای اصلاح رژیم غذایی:
به تعادل انرژی و وزن سالم دست پیدا کنید.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات و حبوبات، غلات کامل و آجیل را افزایش دهید.
مصرف انرژی را از کل چربی‌ها محدود کنید و مصرف چربی را از چربی‌های اشباع به چربی‌های غیراشباع و به سمت حذف اسیدهای چرب ترانس تغییر دهید.
مصرف قندهای ساده را محدود کنید.
مصرف نمک (سدیم) را از همه منابع محدود کنید و اطمینان حاصل کنید که بیشتر نمک مصرفی یددار است.
**پرهیز یا کاهش خطر:
کاهش خطر از نظر سلامتی به اجتناب یا کاهش رفتارهایی اطلاق می‌شود که مستقیما خطر بیماری یا مرگ را افزایش می‌دهد. به طور کلی، کاهش ریسک شامل فعالیت‌هایی هستند که عبارتند از:
اطمینان حاصل کردن از انجام واکسیناسیون
نکشیدن سیگار یا ترک آن
عدم مصرف مشروبات الکلی
محافظت از خود در مقابل آفتاب
با احتیاط رانندگی کردن و رعایت قوانین مثل بستن کمربند ایمنی
استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه‌سوای
رعایت بهداشت:
بهداشت به شرایط و اقداماتی اطلاق می‌شود که به حفظ سلامت و جلوگیری از گسترش بیماری‌ها کمک می‌کند. بنابراین بهداشت خوب شامل مجموعه خاصی از اقدامات مرتبط با حفظ سلامت است، به عنوان مثال حفظ تمیزی محیط زندگی و کار، ضد عفونی کردن آب آشامیدنی، شستن دست‌ها و جلوگیری از گسترش بیمار‌های واگیر. در سطح بین‌المللی، بهداشت آب و فقدان آن یکی از مهمترین مولفه‌های شیوع بیماری‌های واگیر است. در کشورهای توسعه یافته، بهداشت آب به طورکلی رضایت بخش است و اقدامات بهداشتی در سطح شخصی مهمتر است، مانند شستن منظم دست‌ها و اقدامات ایمنی مواد غذایی. سایر اقدامات بهداشتی شامل نگهداری صحیح غذا، مراقبت‌های بهداشتی منظم دهان، به ویژه مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن حداقل یک بار در روز است. در صورت ناخوشی، اقدامات بهداشتی مناسب شامل پوشاندن صورت یا دهان هنگام سرفه یا عطسه است.
تعریف خودمراقبتی هوشمند:
دستیار هوشمند خود مراقبتی و یا به عبارت دقیق‌تر، دستیار هوش مصنوعی مرتبط با مراقبت از خود، نوعی نرم‌افزار یا دستگاه هوش مصنوعی است که به افراد در بهبود کیفیت زندگی و رفاه شخصی کمک می‌کند. این ابزارها اطلاعات شخصی را می‌گیرند و سپس توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی ارائه می‌دهند تا به شما در مدیریت بهتر سلامت فیزیکی و روحی-روانی خود کمک کنند.
هدف خودمراقبتی هوشمند:
توسعه سیستم‌های به هم پیوسته برای ارتقای استفاده از دستگاه‌های هوشمند و رسانه های ارتباطی در راستای کمک به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی به منظور مدیریت بیماری‌ها، ریسک‌های سلامتی و ارتقا سلامتی و رفاه مردم است.
مزایای خودمراقبتی هوشمند:
ارائه خدمات مراقبتی مستمر
حفظ ارتباط مستمر پزشک و بیمار
دسترسی سریع‌تر بیماران به اطلاعات سلامت
گردآوری لحظه‌ای اطلاعات
کاهش خطاهای انسانی
کنترل وضعیت و انجام پیشگیری‌های لازم به بیماران
اطلاع رسانی‌های خودکار به بیماران (برای مصرف دارو، چک کردن موارد ضروری)
برخی ابزارهای خود مراقبتی هوشمند عبارتند از:
گجت های پوشیدنی مانند ساعت های هوشمند
واقعیت مجازی VR و واقعیت افزوده AR
رباتیک
بازی ها برای ارتقاء توانمندهای شناختی
اپلیکیشن ها ونرم افزار های درمانی
اپلیکیشن های آموزش بهداشت روانی و مشاوره ای فرزند پروری و مدیریت استرس
هوش مصنوعی
اینترنت اشیاء
فناوری های بیومتریک
